چهاردهم تیرماه در تقویم رسمی کشور به عنوان «روز قلم» نام‌گذاری شده است؛ روزی که به نظر در میان عامه مردم و حتی اهالی آن چندان جدی گرفته نمی‌شود.
به گزارش سارنا به نقل از ایسنا، چهاردهم تیرماه به عنوان «روز قلم» می‌تواند فرصتی باشد برای یادآوری منزلت و حرمت قلم و صاحبان آن که عمر خود را برای ارتقای فرهنگ و هنر این مرز و بوم در طبق اخلاص گذاشته‌اند؛ ۲۱ پیش یعنی از سال ۱۳۸۱ در پی پیشنهاد انجمن قلم و پس از تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان «روز قلم» در تقویم رسمی کشور ثبت شد.
محمدرضا سرشار از پیشنهاددهندگان روزی به نام قلم می‌گوید: «پیشنهاد اولیه روزی به نام روز قلم، یک پیشنهاد بین‌المللی بود؛ پیشنهاد شد تا در جهان اسلام، یعنی کشورهایی که اکثریت مردمانشان مسلمان هستند، روز مشترکی را در سال که مناسبتش هم یک مناسبت اسلامی فارغ از مذاهب و فرق باشد، برای روز قلم درنظر بگیرند. این پیشنهاد را ما دادیم تا روز قلم در سازمان کنفرانس اسلامی مطرح شود و سران کشورهای اسلامی چنین روزی را انتخاب و اعلام کنند و در این روز به‌خصوص در همه کشورهای اسلامی، مراسمی در تجلیل از قلم و کتابت و هرآنچه با قلم نوشته می‌شود، برگزار شود تا با هم تبادل تجارب و اطلاعات کنند، احتمالا مبادله کتاب برای ترجمه داشته باشند و این روز موجب ایجاد انس و الفت بیشتری بین اهالی قلم کشورهای اسلامی باشد و دل‌هایشان را به‌هم نزدیک‌تر کنند و بین آن‌ها آشنایی ایجاد شود و مراوداتشان رونق بگیرد و کارهایی از این دست.
آن زمان ایران رئیس سازمان کنفرانس اسلامی بود. ما پیشنهادمان را در یک نامه به رئیس‌جمهور وقت که طبق قاعده رئیس سازمان کنفرانس اسلامی هم محسوب می‌شد، دادیم و از او خواستیم از این فرصت پنج‌ساله‌ای که ایران به عنوان ریاست این سازمان دارد، استفاده کرده، چنین روزی را انتخاب و به ثبت برسانند. متأسفانه به هر دلیل، توجه لازم را به نامه نکردند. کسی هم برای ما توضیح نداد. فقط با یک واسطه، این را شنیدم که رئیس‌جمهور وقت به وزیر ارشاد گفته بود، بررسی کنید چنین روزی در تقویم، تکراری نباشد. یعنی اگر لازم بود، چنین روزی را تصویب کنند. به این ترتیب، یک روز بین‌المللی، به یک روز ملی تبدیل شد.»
توجه به قلم در سرزمین ما پیشینه‌ای دیرینه دارد. سده‌ها پیش در ایران باستان، تیرگان یکی از مهمترین جشن‌های ایران باستان بوده که آیین‌های مخصوصی داشته و یکی از آن‌ها پاسداشت قلم بوده است. در دین اسلام نیز جایگاه قلم چنان بالاست که خداوند به آن قسم می‌خورد: «ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ؛ سوگند به قلم و آن‌چه نویسند».
این موضوع عاملی بوده برای اختلاف نظر در انتخاب روزی به نام قلم؛ در واقع گروهی به دنبال پایگاهی ایرانی برای نام‌گذاری بودند و گروهی هم به دنبال هویت دینی برای این روز. گروه اول از جمله محمدعلی سپانلو، شاعر، پژوهشگر و مترجم فقید دلیل‌شان را این‌گونه بیان می‌کردند که «علت نام‌گذاری این روز به تاریخ‌نگاری ابوریحان بیرونی بازمی‌گردد. آن‌گونه که ابوریحان بیرونی در کتاب «آثارالباقیه» می‌نویسد: در زمان هوشنگ که از پادشاهان افسانه‌ای ایران بود، روز ۱۳ تیر، روز جشن تیر آتش بود و چهاردهم تیر هم جشن نویسندگان (تیرماه ستاره نویسندگان است). در آن روز مردم ایران به نویسندگان هدیه می‌دادند و لباس نویسندگان را بر تن می‌کردند. با توجه به این‌که ابوریحان این نکته را در حدود هزار سال پیش نوشته و خودش هم نکته بالا را از منابع قدیمی نقل میکند، می‌توان نتیجه گرفت هیچ کشوری چنین مناسبتی - با این ادله و سابقه تاریخی - برای قدردانی از نویسندگان ندارد.»
معمولا هدف از نام‌گذاری روزهای خاص را معرفی و بزرگداشت ارزش‌ها و تحکیم پیوندهای ملی، دینی، فرهنگی، علمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه که منجر به نوعی همدلی، همکاری و مشارکت عمومی شود، می‌دانند اما «روز قلم» و جایگاه صاحبانش هنوز در میان مردم شناخته‌شده نیست. گاه افراد مشهور هم از معرفی سه اهل قلم عاجر مانده و آن‌ها را بیکار خطاب می‌کنند. البته گاه این روز برای صاحبان خود نیز ناشناخته است.
درباره این‌که چرا شاهد نامهربانی‌هایی با صاحبان قلم هستیم شاید پاسخ کمی روشن باشد؛ چندان توجهی برای معرفی و شناساندن و ارج نهادن اهل قلم درنظر گرفته نشده و اگر هم برنامه‌ای بوده، کم و محدود بوده و عامه جامعه را درگیر نکرده است. به‌نظر می‌رسد حداقل به مناسبت این روز می‌توان نگاهی به مشکلات و چالش‌های نویسندگان داشت اما روز قلم بیشتر روزی برای تبریک به اهل قلم آن هم در حد چند پیام شده است. مشکلات اهل قلم نه تنها در سایر روزهای سال بلکه در روز مخصوص خودشان هم نادیده گرفته می‌شود؛ مشکلاتی نظیر وضعیت اقتصادی، نبود کپی‌رایت، مسائل مربوط به مجوز کتاب، شغل نشناختن نویسندگی، نداشتن بیمه، چاپ غیرقانونی کتاب‌های اهل قلم و قاچاق کتاب و... .
نظر بدهید