به گزارش سارنا به نقل از مهر، نشست تخصصی «هم اندیشی فقه نظام ساز» که درآمد و پیش نشستی برای همایش ملی فقه نظام ساز محسوب می شود، صبح دیروز ۹ اسفندماه با حضور آیت الله علی اکبر رشاد، آیت الله احمد مبلغی و آیت الله محمد جواد حاج ابوالقاسم دولابی در موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) تهران برگزار شد.
آیت الله محمد جواد حاج ابوالقاسم دولابی در این نشست گفت: اگر من بودم این همایش را به ۳ جلسه در هفته تبدیل می کردم و یک جلسه در هفته را به آیت الله مبلغی اختصاص می دادم. انصافاً مباحث ایشان بدیع است. تقریرهای مختلف از فقه نظام را می خواهم بیان کنم. کلمه فقه نظام نه در آیه ای به کار رفته و نه در روایتی. اگر به چرایی بحث درباره فقه نظام توجه نکنیم به نتیجه قابل قبولی برای این سوال دست پیدا نمی کنیم. فقه نظام چیست و برای چه است؟ نقطه آغاز ما باید از این جا باشد که ما برای چه به دنبال فقه جدید هستیم و با چه هدفی می خواهیم در فقه تحول ایجاد کنیم؟
رئیس پژوهشکده فقه نظام افزود: ما به دنبال اقامه دین هستیم که دستوری قرآنی است و رسالت علماست. رسالت علما تبیین دین فقط در ساحت فردی نیست. اقامه دین تحقق دین در عالم عینیت است. اگر دین را مشتمل بر احکام فردی و اجتماعی دانستیم به نظر می رسد نیاز به فقه جدیدی داریم. با این فقه فردی جزء نگر نمی توانیم بستر سازی دین در همه ساحت های فردی و اجتماعی داشته باشیم. همه کسانی که فقه نظام را مطرح می کنند با این هدف بیان می کنند. باید دید تقریرهای مختلف ما را به این هدف می رساند یا خیر؟
عضو مجلس خبرگان رهبری اضافه کرد: برای فقه نظام ۵ تقریر و نحوه بیان وجود دارد. اولین تقریر معنای ساده و ابتدایی فقه نظام مند است که ناظر به خود فقه به مثابه یک علم است. این نگاه را همه قبول داریم اما مشکل ما را حل نمی کند. تقریر دوم همان تقریر شهید صدر است که نام آن را فقه مکتب می گذارم؛ یعنی مجموعه ای از هنجارها و اصول کلی حاکم بر احکام فردی. شهید صدر معتقد بودند زیربنای این احکام فردی مکتب اسلام در حوزه های مختلف را تشکیل می دهد. کلمه فقه نظام برای این مسأله نیز مناسب است چون داریم نظامی را کشف می کنیم که همان مکتب و کبریات و هنجارهای حاکم است. اما این هم حلال مشکلات ما نیست. چون در این صورت نیز نمی توانیم اقامه دین داشته باشیم.
محمد جواد حاج ابوالقاسم سپس گفت: سومین تقریر فقه نظام را به معنای فقه جامعه می گیرد؛ یعنی کشف احکام زندگی اجتماعی. جامعه را نیز ترکیبی از حاکم و محکوم تعریف می کنند. زندگی جامعه نظام واره است. تقریر چهارم را فقه ساختارها می نامم. نظام اجتماعی مرکب از مجموعه ای از اهداف، مقاصد، راهبردها، ارزش ها، سازمان ها و ساختارهاست. فقه ساختارها می گوید لوازم تحقق دین که ساختارهای اجتماعی متناسب باشد را باید کشف کنید و پیشنهاد دهید و به ساخته شدن آن کمک کنید.
وی ادامه داد: تقریر پنجم فقه اقامه دین است که جمع میان بقیه تقریرهاست و به نظر می رسد کامل تر است. در این تقریر هم باید مکتب را کشف کنید و هم قانون متناسب با این مکتب. بعد از سال‌ها یک فقیه مسئول مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی شده است. اگرچه مجلس یک مرکز پژوهش های دیگر هم دارد که باید همه این ها زیر نظر فقیه بیایند. بعضی ساختارها زمینه عمل به احکام الله را از بین می برد و بعضی ساختارها زمینه عمل به احکام الله را فراهم می کند.
محمد جواد حاج ابوالقاسم همچنین خاطرنشان کرد: ممکن است کسی تصور کند فقه نباید در حوزه شهرسازی وارد شود. شهر می تواند هویت دینی داشته باشد و الا دین دار بودن در این شهر سخت است. در قدیم مسجد محور بود و بازار پیرامون مسجد اما امروز می بینیم هایپرمارکت ها و مراکز خرید محور اند و یک گوشه کوچک آن نمازخانه قرار داده اند. این که حمل و نقل عمومی را به چه سمت هایی تسهیل می کنیم تأثیرگذار است. چند وقت پیش شخصی گفته بود چرا باید حمل و نقل عمومی به سمت نماز جمعه رایگان باشد؟ این جا معلوم می شود که حضور فقیه لازم است. فقهی که حتی در حوزه مدیریت شهری حرف داشته باشد می شود فقه نظام.
وی در پایان گفت: امام (ره) فقیه نظام به معنای واقعی کلمه بودند و دین را در ساحت کلان نظام سیاسی اسلام اقامه کردند. نظریه ولایت فقیه را کشف کردند و به سمت اجرا و پیشنهاد ساختار آمدند. حضرت امام (ره) فقیه فقه نظام است و الگوی مطلوب در این زمینه است که همه آن چه که در اقامه دین لازم است در مراتب مختلف مکتب، قوانین و ساختارها عهده دار شدند. برای اقامه دین باید به فکر ساختارها هم بود.
نظر بدهید