گام‌دوم‌، گام رسانه‌هاست/خلاقیت،مرجعیت را به رسانه ها برمی گرداند

به گزارش سارنا به نقل از مهر، نشست خبرگزاری‌ها و مطبوعات در گام دوم انقلاب با حضور محمدمهدی رحیمی مدیرکل اخبار داخلی خبرگزاری مهر، فرشاد مهدی پور مدیرمسئول روزنامه صبح نو و محمد بلاغی مبین مدیرعامل خبرگزاری برنا در دانشگاه صدا و سیما برگزار شد.

در این برنامه فرشاد مهدی پور با اشاره به اینکه وضعیت کنونی رسانه‌ها از نظر قدرت و تعداد شباهتی با پیش از انقلاب ندارد، گفت: شاید تا سال ۱۳۸۰ ما درکی از فضای مجازی نداشتیم. در شرایط کنونی با افزایش مصرف مخاطب روبرو هستیم زیرا مخاطبان ایرانی حدود ۵۰ میلیون دستگاه تلفن همراه در اختیار دارند که این میزان دسترسی آنها را به اطلاعات گسترده کرده است. شاید مردم ایران کمتر کتاب بخوانند اما متن‌های زیادی مطالعه می‌کنند و این به معنای آزادسازی اطلاعات است.

وی ادامه داد: آثار این تغییرات بر گام دوم رسانه را می‌توان در دامنه وسیعی بررسی کرد. این تغییرات در گام دوم انقلاب که من از آن به عنوان مانیفست انقلاب اسلامی در ابتدای نیمه دوم یاد می‌کنم مشهود است.

به گفته مهدی پور باید تنوع رسانه‌ای خود را در زمینه‌های کمیت، محتوا و … افزایش دهیم و تاکتیک‌های متنوعی را برای انتقال پیام در نظر بگیریم. همانگونه که رسانه‌های مقابل ما همچون بی بی سی از مجموعه‌ای از تاکتیک‌ها برای انتقال پیام بهره می‌برند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بیانیه گام دوم خودش یک پیام است، افزود: ما در بینسالهای ۷۷ تا ۸۶ با شکوفایی رسانه‌های مجازی روبرو بودیم. ۴۷ خبرگزاری در این دورانبوجود آمدند که حتی منجر به تصویب آئین نامه‌ای برای کنترل این تعداد از خبرگزاری‌ها شد. در سال ۱۳۸۰ اولین سایت خبری در ایران راه اندازی شد. معتقدم در این بین از مطالبه و افشاگری به هیچ وجه کاسته نشد. ما در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد با رشد شدید نقد در رسانه‌ها مواجه بودیم. در دوره آقای روحانی نیز شاید فقط سه روزنامه توقیف شدند.جوانگرایی در حوزه رسانه بیش از سایر حوزه‌ها موج می‌زند و بی تردید نقش آفرین اصلی بخش فرهنگی جامعه رسانه‌ها هستند.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: اگر رسانه را ابژه گام دوم بدانیم آنگاه می‌توانیم به مسائلی که بر آن دلالت می‌کند پی ببریم. گام دوم ۷ موضوع از جمله علم، فساد و عدالت، سبک زندگی و موارد دیگری از این دست را به عنوان موضوعات اصلی می‌داند و این نشان می‌دهد که ما باید به چه موضوعاتی در رسانه بیشتر توجه داشته باشیم.

مهدی پور افزود: البته دوگانگی‌هایی را نیز گوشزد می‌کند و ما از طرفی باید اصلاح خطاها را داشته باشیم و از سوی دیگر نباید منفعل باشیم. همانگونه که باید نسبت به نقدها حساس باشیم، در عین حال نباید از ارزش‌ها فاصله بگیریم. نباید همه مسائل را از بعد منفی ببینیم و نسبت به پدیده‌های جدید متهجر باشیم. رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم بر ضرورت بیان موقعیت‌های امیدآفرین تاکید دارند و ما نیز باید به تغییر آرایش رسانه‌ای در ابعاد مختلف بیاندیشیم.

وی به نظریه مک لوهان درباره رسانه‌های گرم و سرد اشاره کرد و ادامه داد: بر این اساس رسانه‌ها هرگز نمی‌میرند بلکه از صورتی به صورتی دیگر تغییر شکل می‌دهند و من معتقدم دانش و تجربه ما در این فرصت افزایش می‌یابد. گمان نمی‌کنم که هیچگاه روزنامه کاغذی از بین برود هر چند این روزها در سطح دنیا با کاهش شمارگان روزنامه‌های کاغذی روبرو هستیم. این روزنامه‌ها با استفاده از پلتفرم‌های جدید و قابلیت‌های سایبر به نفع خود استفاده می‌کند.

در ادامه این برنامه محمد بلاغی مبین مدیرعامل خبرگزاری برنا با اشاره به بی اعتمادی مردم به رسانه‌ها در زمان پیش از انقلاب گفت: همین بی اعتمادی مردم را به سوی رسانه منبر و اعلامیه‌های امام خمینی جهت داد و نتیجه آن ظهور انقلاب اسلامی بود.

وی ادامه داد: پس از انقلاب، رسانه‌ها وظیفه جهت دهی به مقاومت مردمی را بر عهده داشتند و در دهه ۷۰ رسانه‌های ایرانی افشاگر شدند که نتیجه آن ظهور دوم خرداد بود. اما ادامه این روند به توقیف فله‌ای مطبوعات انجامید به گونه‌ای که به تدریج ترس بر بیشتر رسانه‌ها غالب شد و تیراژ رسانه‌ها کاهش یاد. این در شرایطی بود که هنوز اینترنت و فضای مجازی رشد نیافته بود.

مدیرعامل خبرگزاری برنا افزود: وقتی شبکه‌های مجازی رشد یافتند و قدرتمند شدند روزنامه‌های کاغذی و رسانه‌های ما به دلیل ترسی که از قوه قهریه داشتند نتوانستند آنطور که باید به نقد بپردازند و به همین دلیل رسانه‌های خارجی مرجعیت یافتند و رسانه‌های داخلی مرجعیت خود را به گونه‌ای از دست دادند.

بلاغی مبین با اشاره به «ماجرای هفته تپه» گفت: اگر خبرگزاری ایرنا به این مسئله وارد نمی‌شد هیچ رسانه‌ای جرأت ورود به این مسئله را نمی‌یافت. معتقدم اعتماد مردم به رسانه‌های داخلی به واسطه فشارهایی که رسانه‌ها متحمل شده‌اند کم شده‌اند و امروزه رسانه‌ها به دنبال انتشار اخبار زرد هستند تا بتوانند به اصطلاح «کلیک خور اخبار» خود را حفظ کنند.

وی با ابراز تعجب از اینکه راهبردهای رسانه‌ای ما همان راهبردهای دهه ۷۰ است، تصریح کرد: در مقابل، رسانه‌های معاند ما افکار عمومی مردم ما را بهتر از ما می‌شناسند و هر روز تاکتیک تازه ای خلق می‌کنند اما در داخل، وقتی جوانانی وارد عرصه رسانه می‌شوند همواره باید به نهادهای مختلف پاسخگو باشند و در چنین فضای خلاقیت هیچ وقت شکوفا نخواهد شد.

مدیرعامل خبرگزاری برنا تاکید کرد: باید با راهکارهایی موانع جذب خبرنگاران مستعد را برطرف کنیم و به مرثیه‌های رسانه‌ای خود پایان دهیم.

وی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: یکی از مسائل بزرگ ما در رسانه‌ها، نقدهای بی مبنا است. متأسفانه رسانه‌ها و دولتمردان ما آنقدر درگیر دعواهای سیاسی و رسانه‌ای شده‌اند که دستاوردهای ملی خود را نمی‌بینیم. به جرأت می‌توانم بگویم که هیچگاه از این دعواها و افشاگری‌ها نتوانسته‌ایم سودی ببریم.

بلاغی مبین یادآور شد: ما در بحث گرانی‌های اخیر نتوانستیم مردم را قانع کنیم که جایی برای نگرانی وجود ندارد و انبارهای ما پر از کالا است در حالی که رسانه‌های معاند به خوبی توانستند موج گرانی ایجاد کنند و مردم را به خرید بیشتر سوق دهند.

وی کاهش محدودیت‌های رسانه‌ای را برای بازگرداندن مرجعیت به رسانه‌های داخلی ضروری دانست و گفت: متأسفانه در ایران آنقدر مرزهای امنیت ملی را گسترده فرض کرده‌ایم که خبرنگاران و رسانه‌ها اجازه پرداخت به خیلی از مسائل را نمی‌یابند. از طرفی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ظلمی ۲۰ ساله به روزنامه‌های کاغذی روا داشته‌اند. از این رو که در فیلم‌ها و سریالها تنها روزنامه‌ای که مطالعه می‌شود روزنامه جام جم است. این در واقع بی توجهی به فرهنگ مطالعه است.

وی در بخش پایانی سخنان خود به بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه پیام باید به صورت هنرمندانه منتقل شود اشاره کرد و افزود: ما هم فکر می‌کنیم باید در رسانه، خبرنگاران هنرمند تربیت کنیم.

همچنین در بخش دیگری از این نشست، محمدمهدی رحیمی مدیرکل اخبار داخلی خبرگزاری مهر در این نشست با انتقاد از اینکه هنوز آمار دقیقی از اینکه آیا مرجعیت رسانه‌های داخلی ایران از بین رفته است، وجود ندارد، گفت: هر چند رقیب رسانه‌ها زیاد شده‌اند اما مردم بر اساس اخباری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند تصمیمات مهم خود را اتخاذ نمی‌کنند.

وی افزود: از طرفی شبکه‌های مجازی نیز معمولاً با افزودن عنوان رسانه‌های رسمی در ذیل مطالب خود تلاش می‌کنند تا به مطالب خود سندیت ببخشند.

رحیمی یادآور شد: جبهه رسانه‌ای معارض ایران، فارغ از اصلاح طلب و اصولگرا به شدت در حال فعالیت علیه منافع ملی ماست.

وی ضمن رد دیدگاه مدیرعامل خبرگزاری برنا درخصوص توقیف فله‌ای روزنامه‌ها در دوره دوم خرداد، تصریح کرد: معتقدم در آن دوره با طرح برخی اخبار جعلی و ساختگی، با بسیاری ازفیک نیوزها مواجه شدیم و به مرور نشر همین اخبار جعلی سبب خدشه دار شدن مرجعیت رسانه‌ها شد زیرا مخاطب در دعواهای رسانه‌ای نمی‌تواند مسیر صحیح را تشخیص دهد و به سوی رسانه‌های بعضاً بیگانه تمایل پیدا می‌کند.

مدیرکل اخبار داخلی خبرگزاری مهر خاطرنشان کرد: بدون شک در گام اول انقلاب ما در مدیریت رسانه‌ها و نظام مند کردن فضای رسانه‌ای اشتباهاتی داشته‌ایم و از ضرورت‌های گام دوم نگاه اصلاحی به همین اشتباهات است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: از نظر رسانه‌ای، بیانیه گام دوم را می‌توان در سه فصل کلی نگاه کرد. نخست خودآگاهی تاریخی؛ ما در تبیین واقعیت‌های دوره پهلوی کوتاهی کرده‌ایم و همین امر سبب شد عده‌ای این جسارت را بیابند که شعارهایی در مدح پهلوی‌ها سر بدهند. دلیل این مسئله تبیین نشدن صحیح شرایط فعلی جامعه است. از طرفی ما باید ۴۰ سال نخست انقلاب اسلامی را با سایر انقلاب‌های معاصر و انقلاب‌های بزرگ دنیا مقایسه کنیم و باید نشان بدهیم که آنها به تناسب تهدیداتی که داشتند چه توفیقاتی به دست آورده‌اند و ما به تناسب تهدیدات عدیده، چه توفیقات ارزشمندی یافته‌ایم.

رحیمی ادامه داد: همچنین ما از نظر تاریخی این مسئله را تبیین نکرده‌ایم که کشور ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود همواره متأثر از اتفاق‌های جهانی بوده است و همواره مورد طمع کشورهای دیگر قرار گرفته است و این تهدیدات مختص به ۴۰ سال پس از انقلاب نیست.

به گفته وی «امید و اراده» فصل دیگری از بیانیه گام دوم انقلاب است که در نگاه رسانه‌ای از آن غفلت شده است.

مدیرکل اخبار داخلی خبرگزاری مهر در این باره توضیح داد: متأسفانه بسیاری از رسانه‌ها نگاه امیدبخش و نگاه رو به جلو را به مخاطب منتقل نمی‌کنند. مثلاً در پرداختن به موضوع خصوصی سازی نباید فقط به خصوصی سازی های ناموفق پرداخت بلکه باید به خصوصی سازی های موفق نیز در کشور پرداخته شود. ما هنوز نمی‌دانیم که مرز بین انتقاد، مطالبهگری و سیاه نمایی چیست؟ همچنین در بیانیه گام دوم انقلاب به ظرفیت‌های بالقوه زیادی اشاره شده است.

وی افزود: تأسیس تمدن اسلامی دیگر فصل بیانیه گام دوم انقلاب است که در نگاه رسانه‌ای مغفول مانده است.

رحیمی گفت: معتقدم مقابله‌ای که اکنون با سیاست‌های ایران در سطح بین المللی صورت می‌گیرد ناشی از قدرت ایران است نه از سر ضعف. بازنمایی این مسائل از وظایف رسانه‌ها است.

وی در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به این سوال که بدای بازگشت نشریات به دوران پرتیراژ سابق گفت: اساساً مگر باید شمارگان روزنامه‌ها مثل سابق باشد؟ اکنون بسیاری از روزنامه‌های معتبر دنیا با کاهش تیراژ یا تعطیلی مواجه شده اند و نکته مهم این است که این نشریات از فضاهای نوین رسانه‌ای برای انتقال پیام و فعالیت خود بهره بگیرند.

رحیمی ادامه داد: ما در جمهوری اسلامی در موارد زیادی نسبت به پدیده‌های نو گارد بسته و سلبی داشته‌ایم. برخلاف نگاه رهبر انقلاب که معمولاً نگاه فرصتی به این قبیل موضوعات دارند.

مدیرکل اخبار داخلی خبرگزاری مهر افزود: مثلاً درباره ماهواره نمی‌دانستیم باید چه رویکردی داشته باشیم. همانگونه که امروز درباره فضای مجازی هنوز آشفته هستیم. این در شرایطی است که حاکمیت خود را در این فضا از دست داده‌ایم چون از ابتدا با پدیده شبکه اجتماعی بر خلاف نظر مقام معظم رهبری، برخورد سلبی داشته‌ایم. در صورتی که اگر نگاه کلان‌تری نسبت به این موضوع داشتیم به صورت آفندی در این زمینه عمل می‌کردیم.

وی یادآور شد: در گام دوم انقلاب، رهبر معظم انقلاب تغییر روش در مواجهه با پدیده‌های نو را ضروری می‌داند. نگاه رهبری این است که فضای مجازی یک فرصت است و باید از آن بهره ببریم.

رحیمی گفت: متأسفانه روش‌های به روز در این زمینه نداریم و رسانه‌ای که در این زمینه خلاقانه پیش می‌رود باید هزینه‌های زیادی را پرداخت کند. از طرفی اهالی رسانه از امنیت شغلی بالایی برخوردار نیستند و باید بتوانیم امنیت شغلی افراد را در رسانه‌ها برقرار کنیم.