خداوند در آیات ۱۹ و ۲۰ سوره مبارکه شوری روزی دادن به افراد را با صلاح خود اما براساس خواست بندگان بیان میکند و می‌فرماید: کسی که روزی آخرت بخواهد به اندوخته‌اش می‌افزاییم و کسی که روزی دنیا بخواهد از روزی آخرت بی‌بهره است.
بانگاهی به این آیات در‌می‌یابیم بندگانی که به دنبال آخرت هستند از نعمتهای دنیایی هم بهره‌مند می‌شوند ولو کم اما بندگانی که به دنبال نعمات دنیایی هستند در آخرت کاملاً بی‌بهره می‌مانند.
به این آیات توجه کنید:
«أللَّهُ لَطِیفٌ بِعِبَادِهِ یَرْزُقُ مَن یَشَآءُ وَهُوَ الْقَوِىُّ الْعَزِیزُ(۱۹)»
«مَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِى حَرْثِهِ وَمَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَالَهُ فِى الْآخِرَةِ مِن نَّصِیبٍ(۲۰)»
ترجمه
خداوند نسبت به بندگانش با مهر و لطف رفتار مىکند، هر که را بخواهد (و صلاح بداند) روزى مىدهد و اوست تواناى غالب.(۱۹)
آن که کِشت آخرت بخواهد براى او در کِشتش مىافزاییم و آن که کِشت دنیا بخواهد از آن به او مىدهیم و در آخرت هیچ نصیبى ندارد.(۲۰)
در معناى لطف، نرمى و دقّت نهفته است. خداوند لطیف است یعنى به دقایق امور احاطه دارد و هر کارى را به سهولت و آسانى انجام مىدهد.
اراده آخرت نشانه وسعت دید، دل کندن از دنیا، ایمان به وعدههاى الهى، رنگ بقا دادن به فانىها و در یک جمله نشانه عقل و انتخاب احسن است.
علامه طباطبایی در المیزان در تفسیر این آیات می‌گوید:
یعنی خداوند به دقایق امور بندگانش علم دارد و با رفق و مدارا و نیکویی با آنها معامله میکند و به جهت همین علم به دقایق امور آنها، احدی از مخلوقاتش که محتاج رزق اوست، از او غایب نیست و به جهت قدرت مطلقه‌اش روزی دادن به هیچ یک از مخلوقاتش او را عاجز نمی‌کند و به دلیل عزتش هیچ کس نمی‌تواند مانع از روزی دادن او شود و او هر چه بخواهد قادر است.
منظور از رزق فقط مادیات نیست، بلکه شامل موهبت‌های معنوی و دینی نیز می‌شود، که خدا بعضی از بندگان خود را که بخواهد از آن موهبات بهره‌مند می‌سازد.
حرث یعنی زراعت و مراد از حرث آخرت نتیجه و ثمره اعمال است که در قیامت به انسان عاید می‌شود. می‌فرماید: هر کس در طلب زراعت آخرت باشد ما زراعت او را افزون می‌سازیم یعنی ثواب اعمال او را چند برابر می‌کنیم و هر کس که فقط نتایج دنیایی را در نظر داشته باشد و برای کسب آن بکوشد و نتیجه عملش را در دنیا بخواهد، ما از آن نتیجه دنیایی در همین دنیا به او می‌دهیم و دیگر در آخرت بهره‌ای نخواهد داشت.
پس زمام امر بسته به مشیت خداست و همه اسباب طبیعی مطیع فرمان اویند و چه بسا همه اسباب موافقت نداشته باشند تا همه بهره دنیایی آن فرد به او داده شود بلکه امر بدست خداست و به اراده خود می‌تواند بهره را گشایش داده یا اندک نماید. اما در هر صورت چنین کسی که همه هم و غمش را منحصر در دنیاکرده در آخرت بهره‌ای ندارد.
نظر امام صادق(ع) درباره آیات ۱۹ و ۲۰ سوره شوری
ابوبصیر می‌گوید: از امام صادق علیه‌السلام درباره معنی آیه «مَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِى حَرْثِهِ وَمَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَالَهُ فِى‌الْآخِرَةِ مِن نَّصِیبٍ» پرسیدم. امام علیه‌السلام فرمود: «منظور شناخت امیرالمومنین علیه‌السلام و امامان معصوم است.»
درباره معنای «نَزِدْ لَهُ فِى حَرْثِهِ» پرسیدم. امام فرمود: «سهم خود را از دولت آنان به طور کامل خواهد گرفت.»
درباره معنای «وَمَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَالَهُ فِى‌الْآخِرَةِ مِن نَّصِیبٍ» پرسیدم. امام فرمود: «در حکومت حقِ امام زمان، سهمی برای او نیست.» (بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۶۳،)
۳ دلیل مهم برای اثبات اهمیت آخرت نسبت به دنیا
در آیه ۲۰، انسان به کشاورز، عمل او به کشت، نیّت او به بذر و دنیا و آخرت، به مزرعه و محل برداشت تشبیه شده است.
آخرت از دنیا مهمتر است زیرا:
۱. براى آخرتخواهان توسعه و رشد است. «نزد له فى حرثه»
۲. آخرتخواهان از دنیا بهره کمى مىبرند ولى دنیاخواهان هیچ بهرهاى از آخرت ندارند. «ما له فى الاخرة من نصیب»
۳. آخرتخواهان به همه اهداف خود مىرسند. «نزد له فى حرثه» ولى دنیاخواهان تنها به گوشهاى از اهداف خود مىرسند. «نؤته منها»
پیام‌ها
برخلاف مخلوقات که لطیف آنها قوى نیست و قوى آنها لطیف نیست، خداوند هم لطیف است و هم قوى. «لطیف... القوى»
قدرت خداوند هرگز شکست نمىپذیرد. «القوى العزیز»
رزق الهى برخاسته از لطف خداست. «لطیف بعباده یرزق»
قدرت و لطف خدا ضامن روزىرسانى به مردم است. «لطیف بعباده یرزق... و هو القوى»
انسان در انتخاب راه آزاد است. «من کان یرید... من کان یرید...»
ارزش کار انسان وابسته به اهداف دور و نزدیک و نیّت اوست. «یرید حرث الاخرة - یرید حرث الدنیا»
همه دادهها از خداست. «نزد له - نؤته منها» و عطاى خدا متناسب با نیّت و انتخاب انسان است. «من کان یرید.... من کان یرید»
نقش انسان تنها در انتخاب و تصمیم است، مقدار کامیابى مربوط به اراده خداست. «نزد له - نوته منها»
هدف قرار دادن دنیا سبب محرومیّت کامل از آخرت است. «یرث حرث الدنیا... ما له فى الآخرة من نصیب»
منبع: تفاسیر المیزان و نور
نظر بدهید