قرائت قرآن بدون تدبر خیری ندارد/ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﻧﺰﻭﻝ وحی الهی، ﺗﺪﺑّﺮ است

به گزارش سارنا به نقل از مهر، در خصوص لزوم و اهمیت قرآن پژوهی و مطالعه همراه با تأمل قرآن کریم، با حجت الاسلام حسین شربتی، محقق علوم دینی و قرآن پژوه، به گفتگو نشستیم که در ادامه می‌آید:

حجت الاسلام شربتی با بیان اینکه انسان موجودی ناشناخته است و برای شناخت او هزاران فیلسوف، روانشناس و دانشمند نظریه پردازی کرده اند و مکاتب زیادی پدید آمده است که بعضی از آنها سالها بر افکار مردم جهان حکومت می کردند و پس از گذشت زمان پی می بردند که این افکار دیگر پاسخگوی نیاز بشر نیست و منسوخ می گردید، اظهار کرد: در این میان تنها قرآن است که پس از ۱۴۰۰ سال زنده و با طراوت است و روز به روز معارف آن برای بشر روشن تر می شود. وحتی فراتر از آن رفته و همه اندیشمندان و مکاتب مادی را به تحدی و مبارزه می طلبد. در قرآن کریم، آیه ۸۸ سوره اسراء آمده است: «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا». بگو اگر انس و جن گرد آیند تا نظیر این قرآن را بیاورند مانند آن را نخواهند آورد هر چند برخی از آنها پشتیبان برخی [دیگر] باشند.

وی افزود: قرآن کتابی جامع است و در آن به همه نیاز های بشر پاسخ داده شده است، تا آن جایی که امام سجاد(ع) فرمودند: اگر در همه دنیا و مشرق و مغرب عالم هیچ کس نباشد و تنها قرآن با من باشد از تنهایی ترسی ندارم.

این کارشناس علوم دینی خاطرنشان کرد: همان گونه که آب مایه حیات است و  سرچشمه همه آب ها دریاست، سرچشمه همه حقایق وحی الهی است. امام علی(ع)  در خطبه ۱۹۸ نهج البلاغه فرمودند: «قرآن دریایی است که کسی به انتهای آن نمی رسد»

این قرآن پژوه ادامه داد: این سخن بدان معناست که هرکس با تحقیق و پژوهش در قرآن می تواند با توجه به ظرفیت خود نکته ای جدید و تازه کشف کند. از امام صادق(ع)  سوال شد: چرا شما هنگام وضو بجای تمام سر، قسمتی از سر را مسح می کنید؟ امام در پاسخ فرمودند: به دلیل حرف باء در آیه « وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِکُمْ».

وی در توضیح مطلب ادامه داد: با تحقیق و پژوهش در آیات قرآن می‌توان از حروف و کلمات آن هم نکات بسیار دقیقی را استخراج کرد.

شربتی گفت: محققان با شیوه های مختلفی قرآن را تفسیر کرده اند. بعضی نظیر تفسیر «کشاف» به نکات ادبی توجه بیشتری کرده اند؛ بعضی نظیر تفسیر کبیر فخر رازی بیشتر توجه خود را در این قرار دادند که مناسبت هرکلمه، انواع احتمالات را طرح کنند. بعضی مانند تفسیر مجمع البیان و روح المعانی، بیشتر بر نقل آراء سایر مفسران پرداخته اند. بعضی نظیر تفسیر قرطبی بر جنبه های فقهی توجه بیشتری کرده اند. بعضی مانند تفسیر فی ظلال و المنار برمسائل اجتماعی عنایت بیشتری داشته اند. بعضی نظیر تفسیر برهان تنها روایاتی را در ذیل  هر آیه آورده اند. بعضی مانند تفسیر المیزان بیشتر عنایت خود را به کار بردند تا آیات قرآن را به کمک آیات دیگر تفسیر کنند. بعضی مانند تفسیر طنطاوی بر مسائل طبیعی که در قرآن مطرح شده است توجه خاصی داشته اند و بعضی مانند تفسیر نمونه بیشتر همت خود را بر شرح ایات و طرح مباحث مربوطه گذاشتند.

این قرآن پژوه اظهار کرد: پیشوایان دینی ما، مسلمانان را از زیاد خواندنِ قرآن بدون توجه داشتن  به معنا بر حذر داشتند و تأکید کردند که تلاوت اندک قرآن همراه با تدبر در آیات با هدف قرآن سازگارتر است. امام علی(ع) می فرماید: قرائتی که تدبر در آن نباشد خیری در آن نیست.

شربتی با اشاره به سخن امام خمینی(ره) که فرمود «تأسف می خورم از اینکه چرا تمام عمر خود را صرف تدبر در قرآن نکردم» ادامه داد: تحقیق و پژوهش در قرآن از موضوعات بسیار مهم است، اما متأسفانه قرآن کریم همچنان در بین مسلمانان مهجور مانده است. امام علی(ع) می فرماید: زمانی بر مردم خواهد آمد که از قرآن در میان آنها جز نشانه ای باقی نماند.

وی گفت: خدای متعال در قرآن کریم کسانی را که در قرآن تدبر و تحقیق نمی کنند مورد عتاب قرار می دهد: در آیه ۲۴ سوره محمد(ص) می خوانیم: «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَیٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا».آیا در قرآن اندیشه نمیکنند یا بر دلهایشان قفل هایی نهاده شده است؟

شربتی خاطر نشان کرد: در این کتاب آسمانی هدف از نزول قرآن تدبر در ایات بیان شده است. در آیه ۲۹ سوره ص، می خوانیم: « کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ».این کتابی پربرکت است که برتو نازل کرده ایم تا آیات آن را تدبر کنند.

این قرآن پژوه ادامه داد: ﺳﻴﻤﺎﻱ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﻣﺘﻦ ﺁﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ «ﻛﺘﺎﺏ»؛  ﺍﺯ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻭحی ﻭ ﻋﻠﻢ بی ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻟهی ﺍﺳﺖ «ﺍﻧﺰﻟﻨﺎﻩ»؛  ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺁﻥ ﺷﺨﺺ ﻣﻌﺼﻮم ﺍﺳﺖ. «ﺍﻟﻴﻚ»؛ ﻣﺤﺘﻮﺍﻳﺶ ﭘﺮ ﺑﺮﻛﺖ ﺍﺳﺖ «ﻣﺒﺎﺭﻙ»؛  ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﻧﺰﻭﻝ قرآن، ﺗﺪﺑّﺮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ. «ﻟﻴﺪّﺑﺮﻭﺍ». ﻛسی ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﺎﺕ ﻗﺮﺁﻥ ﺗﺪﺑّﺮ ﻧﻜﻨﺪ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺍﻟهی ﺍﺳﺖ.

شربتی یادآور شد: هدف از نزول این کتاب بزرگ این نبوده که تنها به تلاوت و لقلقه زبان قناعت کنند، بلکه هدف این بوده است که آیاتش سرچشمه فکر و اندیشه و مایه بیداری وجدان ها گردد و آن نیز به نوبه خود حرکتی در مسیر عمل بیافریند. به امید روزی که قرآن جایگاه حقیقی خود را در جامعه پیدا کند و صرفاً جهت افتتاح مراسم و تزئین سفره های عقد و عروسی نباشد.