چشم انداز اقتصاد جهان در سال ۲۰۲۲/ پیش‌بینی روند نزولی تورم در ایران و جهان/ افزایش تولید،کاهش قیمت نفت و تشدید فقر در کشورهای کم درآمد

به گزارش سارنا به نقل از تسنیم، رضا حمزه‌ای استاد ایرانی دانشگاه ایالتی میزوری غربی آمریکا است. وی طی سالهای 1990 تا 1991 رئیس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه ایالتی میزوری غربی بوده و طی سالهای حضورش در این دانشگاه 7 جایزه بهترین استاد در تدریس و تحقیق (درسالهای 1990, 1991, 2005, 2006, 2008  و 2016) را از آن خود کرده است. حمزه ای یکبار دیگر - در همان سال 2008 - از میان کلیه اساتید دانشگاه ایالتی میزوری غربی به عنوان تنها برنده بزرگترین جایزه «استاد ممتاز در به کارگیری نگرش و تفکر انتقادی-علمی» در کلیه امور تدریس و تحقیقاتی خود گردید. 

وی در سال‌های 2005 و 2008 از سوی هیأت مدیره دانشگاه مذکور به عنوان استاد ممتاز، دو  بار به رتبه فوق پروفسور انتخاب شده است. او از سپتامبر 1992 همزمان با اشتغال نخست، دربرنامه دکترای مدیریت کاربردی و علوم تصمیم‌گیری در دانشگاه والدن به عنوان استاد فعالیت کرده است. حمزه‌ای به عنوان استاد مهمان در موسسات بین‌المللی بسیاری از جمله دانشگاه بوردو در فرانسه، دانشگاه آپسالا در سوئد، سازمان مدیریت صنعتی ایران و هم‌چنین بانک‌های ایرانی و بانک مرکزی فعالیت داشته است. وی درکنار تدریس و تحقیق، در25 سال گذشته مشغول فعالیتهای مشاوره ای خصوصی - به عنوان صاحب امتیاز: “RMD Hamzaee Econometrics International Consultants”  بوده است.

وی دارای 120 مقاله علمی تحقیقی و دو کتاب در زمینه  سیاستهای مالی و پولی: چشم اندازی بین المللی (در مورد ٧ کشور صنعتی جهان) است. او در حال حاضر در مقام هیأت تحریریه و داوران چهار ژورنال علمی و کاربردی اقتصادی و مدیریت در امریکا - چین و ایران - از جمله  US-China Business Review, U.S. and China و «بازنگری اقتصادی ایران  (Iranian Economic Review) است که از طرف دانشگاه تهران به چاپ می رسد و همزمان  داور مجله تحقیقی  Contemporary Economic Policy است که به وسیله انجمن بین‌المللی اقتصاد غرب در امریکا منتشر می شود.

حمزه‌ای از افزایش مصرف و تولید نفت و از سوی دیگر کاهش قیمت نفت خام برنت طی سالهای 2022 و 2023 خبر می دهد.

این اقتصاددان همچنین  با اشاره به پیش بینی ها از قیمت جهانی طلا در سال 2022 با تمرکز بر یک روند خطی  در پیرامون1800 دلار دراونس یاد می کند.

وی بر این باور است که با خاتمه دوره دوساله آزمایشی تحریمهای اقتصادی و مالی - و حتی هنگامی که تنها انتظار آن را بازارهای ایران و برخی دیگر از کشورها داشتند - موجب تقویت تدریجی ریال ایران شده است. این امر از کلیدی ترین حوادث مثبت برای اقتصاد بستری شده در شرایط ICU در چندین سال گذشته بوده است.

حمزه ای معتقد است، لازمه خلاصی از آی سی یوهای اقتصادی موجود؛ مدیریت اقتصادی صحیح و متمرکز ملی و اتکا به برداشتن تحریمها و نمای امیدوارکننده رشد اقتصادی جهان است.

 او همچنین از پیش بینی هایی مرتبط  با بازار رمز ارز چنین خبر می دهد: بنا بر پیش بینی برخی از تحلیلگران-  بین سالهای 2019 تا 2025 بازار رمز ارزها با نرخ مرکب سالانه - رشدی معادل 56.4 درصد نشان خواهد داد.

دیگر نظرات وی را در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم می خوانید.

از ارزیابی تان برای سال 2021 و پیش بینی تان برای سال 2022 از بعد اقتصادی بگویید.

از بزرگترین رخدادهای اقتصادی جهان را در سال 2021 می توان چنین یاد کرد:

1. ادامه رسوخ ویروس منحوس کووید 19 که در ژانویه 2020 با تهاجم به ممالک و قلمروی جهانی آغاز به خودنمایی کرد. این شوک جهانی خساراتی نامحدود به زندگانی انسانها، نوع زیست و تکافوی آنها در امرار معاش و تضعیف نیروی کار؛ تجارتهای داخلی و بین المللی و سرمایه گذاریهای جدید و ادامه بیکاری از نوع جدید شد. خیلی از مدارس و مراکز علمی و دانشگاهها موقتأ اعلام تعطیلی کردند. روحیه شهروندان جهانی بسیار تضعیف شد و بیماریهای روانی رو به رشد نهاد.

نمودار (1)

ترکیب ساعات از دست رفته کار در هر منطقه - در سال  2020

نمودار (2)

آلیانز - کمپانی بزرگ و معروف جهانی در سرمایه گذاری و خدمات مالی - در تاریخ 12 ژوئیه 2021 به انتشار گزارش گسترده و بسیار جالبی از انتظارات روحی و اقتصادی - سیاسی مردم وسیعی در کشورهای آلمان، فرانسه، انگلیس، ایتالیا و اسپانیا دست زد که برخی از نتایج آن را در سه نمودار زیر می بینید.

Source: Allianz SE. (July 12, 2021). How Covid Changed Our Sense of Security, Munich.

نمودار (3)

Source: Allianz SE. (July 12, 2021). How Covid Changed Our Sense of Security, Munich.

نمودار (4)

Source: Allianz SE. (July 12, 2021). How Covid Changed Our Sense of Security, Munich.

نمودار (5)

2. ادامه تحریمهای اقتصادی-ما لی و پولی: بستری لغزنده در مبارزه با کووید

بر اساس تحقیقات «پروژه برجن» که سازمان خیریه معتبر و بزرگی در آمریکا است و با سابقه حدود 19 سال که در انتشار تحقیقات متمرکز بر از بین بردن و مبارزه با فقر و بیکاری در جهان تلاش می کند. اوضاع ایران را چنین تشریح کرد. تحریم های اقتصادی که در ماه مه 2018 به طور یکجانبه از طرف دونالد ترامپ  بر علیه ایران از سر گرفته شد، اثرات بسیاری بر اقتصاد ایران داشته است. درآمد ناخالص ملی حدود 11 درصد و حد میانگین استاندارد معیشتی تا 13 درصد تنزل کرد. نرخ ارزهای خارجی به صورت عمودی بالا رفته و طبیعتأ  تورم ایران به تورمی لجام گسیخته به حدود بالای 41 درصددر سال 2019 به مثابه تازیانه ای بر پیکر آسیب دیده اقتصاد ایران جراحت وارد می کرد. هنوز ویروس کوید 19 - بر زمین ننشسته بود.

البته ویروس جهانگیر کووید یک شوک جدید ناگهانی و متداوم بر پیکر اقتصاد درمانده ایران زد که با عدم مدیریت مسئولانه و همه جانبه دولت کشور را در جایگاه کشورهایی که بدترین آسیب را از این پاندمی در حال نبرد با بشریت تجربه کرده اند، قرار داد. طبق اعلام وزارت بهداشت، ویروس کرونا تا ظهر دوشنبه (4 بهمن 1400) شش میلیون و 258 هزار و 181 نفر را در ایران به طور قطعی مبتلا کرده و در مجموع تا این روز 132 هزار و 251 نفر را به کام مرگ کشانده است. از سوی دیگر، شش میلیون و 82 هزار و 759 نفر در ایران تاکنون بهبود یافته‌اند. بررسی آمارهای وزارت بهداشت نشان می‌دهد که طی 10 روز اخیر (25 دی تا 4 بهمن 1400) به طور متوسط هر ساعت 170 نفر در ایران مبتلا و یک نفر قربانی کرونا شده‌اند و در هر ساعت 92 نفر نیز بهبود یافته‌اند. همچنین طبق اعلام وزارت بهداشت حدود 62 درصد دوز اول و دوم واکسن را دریافت کرده اند.

- پیش بینی توافق ایران و آمریکا و تقویت تدریجی ریال

3. تغییرات لجام گسیخته نرخ های ارز خارجی و تورمهای لجام گسیخته حاصل از آن و مشکلات عدیده دیگر

Official Exchange Rates of US Dollar vs. Iranian Rial

نمودار (6) -نرخ های رسمی دلار آمریکایی

نرخ های رسمی ارز که در نمودار 6 نشان داده شده ، بر خلاف اکثریت کشورهای دیگر جهان - غیر واقعی - و صرفأ جنبه تبعیضی و بسیار منفی دارند. مردم عادی مجبور بوده اندکه در ماههای اخیر - مثلأ - برای هر دلار آمریکایی بین بیشتر از 27 تا 31 هزار تومان بپردازند و برای دولت و دولتیان نرخ رسمی غیر واقعی و مصنوعی درنظر گرفته می شود. نرخ رسمی ارز قرار نیست که 14 تا 16 درصد نرخ بازار آزاد باشد!

در جدول (1) و نمودارهای بعدی 7 و 8 نرخ ارز بازار آزاد نمایش داده شده است. تنزل اخیر دلار و سایر ارزهای خارجی انعکاسی است از تحولات مثبت مذاکرات و بعد از آن قرار دو سال آزمایشی برداشتن تحریمها که در صورت موفقیت و حفظ محدودیتهای مورد توافق مرحله اول دوساله - کلیه تحریمها برایران و مردم برداشته خواهد شد.

یکی از مشاوران وزارت امور خارجه ایران،طبق مقاله ای تحلیلی که در روزنامه نیویورک تایمز*هفته پیش در تاریخ 12 ژانویه 2022  منتشر شد، اظهار کرده است که به احتمال بسیار قوی تا اواسط ماه فوریه مصادف با سالگرد انقلاب اسلامی ، ایران و امریکا به یک توافق  خواهند رسید.

__________________________________________________________________

*Fassihi, Farnaz; Jake, Laura. (January 12, 2022). “Trading Threats, the U.S. and Iran Inch Closer to a Nuclear Pact.” New York Times. USA.

*انتظار روند نزولی تورم قیمتها در سال 2022

4. تورم قیمتها در سالهای 2021 و 2022

تورم قیمتها در سطح جهانی که در سال 2021 به بالاترین میزان خود (4.35 درصد) رسیده بود، در سال 2022 انتظار تنزل به حدود 3.81 درصد و در سالهای آتی سیر نزولی و متعادل تری را خواهد پیمود. این روند نزولی در مورد ایران نیز قابل پیش بینی است.

نمودار (9)

تورم قیمتها در سطح جهانی

• در برخورد علمی و سازنده اولین قدم در حل صحیح مسائل و ناموفقیتها ، شناسایی صحیح عوامل مانع پیشرفت هستند

نرخ های ماهانه تورم (شاخص قیمتهای کالاهای مصرفی) که سیر بسیار لجام گسیخته ای را  نشان می دادند- در ماه دسامبر تنها به 1.7 درصد و به کمترین سطح خود در عرض 7 ما ه گذشته سال 2021 رسیدند؛ تورم در ماه نوامبر نیز به حد نازل 2.5 درصد رسیده بوده است. ایران بالاترین نرخ تورم را در ماههای مارس و آوریل تجربه کرد که با احتساب عرضه محدودتر به واسطه کووید و خرید بیش از زمانهای عادی دیگر توسط مردم در ایام قبل از نوروز (اواخر مارس و ادامه آن در آوریل) این بالاترین سطوح را - نسبت به ماه های دیگر می توان انتظار داشت. هر چند از دلایل اساسی دیگر نرخ های بالای تورم - ترکیبی از بالاترین نرخ های ارز خارجی و اقتصاد رکودی شدید ایران که خود همانطوری که قبلأ ذکر شد از نتایج قابل پیش بینی تحریمهای عدیده و کووید و از همه مهمتر عدم مدیریت شایسته اقتصاد بوده است. با مدیریت صحیح تر و متعهدانه اقتصاد توسط دولت می توانستیم بین 8 تا 12 ماه زودتر تحریمها موجود را به پایان رسانیده و از شدت خسران شدید حاصله جلوگیری کنیم و هم با بسیج همگانی نیروهای بهداشتی و اختصاص بودجه های متناسب به کنترل جدی گسترش تلفات و شیو ع ویروس کووید اقدامات مثمر ثمر کنیم. هدف من مقصر شناسی نیست بلکه در برخورد علمی و سازنده اولین قدم در حل صحیح مسائل و ناموفقیتها ، شناسایی صحیح عوامل مانع پیشرفت هستند.

نرخ های ماهیانه تورم ایران (شاخص قیمتهای کالاهای مصرفی) - سال 2021

نمودار (10)

5. بودجه دولت برای سال 1401

بر اساس آمار منتشر شده توسط یکی از روزنامه های داخلی،

• بودجه رئیس جمهور در حجم 15 هزار و 52 تریلیون ریال  که با نرخ فرضی هر دلار معادل سیصد هزار ریال - آن رقم برای سال 1401 مساوی با 50 بیلیون و 200 میلیون دلار امریکایی خواهد بود.
• متاسفانه رقم افزایش بودجه نظامی دولت بی سابقه ارزیابی شده است.
• در بودجه تسلیمی هیچ اشاره ای به شکایات اقتصادی مردم نشده است. 

بر اساس ارقام و اطلاعات ترخیص شده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال 2019 در  حدود 26 میلیون از مردم ایران در زیر خط فقر به سر می بردند که این رقم انتظار می رود به 30 میلیون در 2021 رسیده باشد.  

• • منطق حکم می کند که مردم انتظار داشته باشند که بعد از رشد سریع فقر و بی خانمانی میلیونها مردم بی پناه، بودجه جدید در بر گیرنده برنامه های ضربتی متمرکز روی نجات مردم  باشد.

با تنها انتظار خاتمه دوره دوساله آزمایشی تحریمهای اقتصادی و مالی - که بازارهای ایران و برخی دیگر از کشورها داشتند - موجب تقویت تدریجی ریال ایران شده است. این امر از کلیدی ترین حوادث مثبت برای اقتصاد بستری شده در شرایط ICU در چندین سال گذشته بوده است.

*افزایش مصرف و تولید نفت و از سوی دیگر کاهش قیمت نفت خام برنت طی سالهای 2022 و 2023

6. بازار جهانی نفت و آینده آن:

در دو نمودار زیر شاهد تموجات قیمت نفت در سالهای 2017 تا 2021 و پیش بینی آن در سالهای 2022 و 2023 و نیز در همان محدوده زمانی -شاهد  ارقام مصرف و تولید در جهان در نمودار دوم هستیم. در حالیکه مصرف و تولید - تقریبا دست اندر دست - در سالهای 2022 و 2023 سیر افزایشی نشان می دهد، قیمت نفت خام برنت در همان دوسال سیر کاهش یابنده ای را ترسیم می کند. 

در اندک مدتی فرا تر با تجربه موجود مبتنی بر سیر الکتریکی کردن خودروها و تا اندازه ای قطارها و حتی برخی از هواپیماها - بخش عمده ای از تقاضا ی نفت تحلیل خواهد رفت که خود نیز انتظارادامه تقلیل قیمت نفت در بازار جهانی را میباید دا شت.

نمودار (11)

Source: U.S. Energy Information Administration, Short-Term Energy Outlook, January 2021

نمودار (12)

قیمت جهانی طلا در سال 2022: متمرکز بر یک روند خطی  در پیرامون 1800 دلار در اونس

 7. تغییرات قیمتهای بازار جهانی طلا در سال جاری:

تغییرات قیمتهای بازار جهانی طلا در سال جاری 2022  بر اساس تحقیقات تخمینی شرکت بزرگ مالی جی پی مورگان کم و بیش متمرکز بر یک روند خطی  در پیرامون1800 دلار در اونس است. واضح است که با سیر نزولی و متعادل سطوح تورم جهانی - از یکطرف - و رشد اقتصادی نسبتأ خوشبینانه در سطح جهانی - از طرف دیگر - پیش بینی مذکور در رابطه با قیمتهای بازار جهانی طلا قابل باور خواهد بود.

Source: Outlook 2022 – “J.P. Morgan sees gold price unable to withstand the Fed;

falling to pre-pandemic levels in 2022.”  December 30, 2021.

• فقر در کشورهای کم درآمد شدت خواهد گرفت

8. فقر شدید در کشورهای کم درآمد:

در سال 2021 فقر شدید در کشورهای کم درآمد سریعأ رشد کرد به طوری که - بر اساس گزارش هفتم ماه اوت 2021 توسط بانک جهانی - سیر بهبود مورد انتظار را به 8 تا 9 سال به عقب انداخت و این تأخیر برای کشورهای با درآمد بالای متوسط حدود 5 تا 6 سال گزارش شده است. درآمد خانوارها در این کشورها نسبت به سال قبل از دامنگیری کووید 19 به  05/7 دلار در روز رسید که 5 درصد تنزل کرد.

فقر در ایران بر اساس گزارش وزارت کار ایران برای دوره مارس 2019 تا مارس 2020 حدود 38  درصد  بالاتر رفت که طبق گزارش روزنامه دنیای اقتصاد ، فقر بر اساس کلیه ضوابط موجود سیر صعودی داشته است. نرخ دلار نسبت به ریال ایران در سال 2020 دوبرابر شد که خود موجب افزایش سریع تورم به حدود 50 درصد شد. بر اساس گزارشهای متخصصان و روزنامه نگاران ایران درصد فقر در 2020 حداقل 50 درصد جمعیت را در دام خود فرو کشید. طبقه متوسط به سرعت در حال محو شدن بوده و این تغییر دهشتناک هنوز آرام نگرفته است.  

طبق گزارش بانک جهانی در سال 2020،

• حدود 689 میلیون نفر معادل 9.2 درصد کل دنیا با درآمدی کمتر از 1.90 دلار در روز در فقر شدید به سر می‌برند.
• حدود 132 میلیون نفر از فقرای دنیا در مناطقی زندگی می‌کنند که خطر بالای سیل دارند.
• بسیاری از افرادی که به‌سختی از فقر شدید بیرون آمده‌اند، دوباره تحت تاثیر همه‌گیری ویروس کرونا، جنگ و تغییرات جوی وارد آن محدوده می‌شوند.

فقرای جدید احتمالاً

• بیشتر از مناطق شهری خواهند بود.
• بیشتر درگیر خدمات غیررسمی و تولیدصنعتی خواهند بود و کمتر کشاورز هستند.
• در مناطق شهری پرجمعیت و متراکم زندگی می‌کنند و در بخش‌هایی کار می‌کنند که بیشترین ضربه را از قرنطینه‌های کرونا و محدودیت‌های رفت‌وآمد خورده اند.

کشورهای دارای درآمد متوسط مثل هند و نیجریه به‌شدت تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. احتمالاً 80 درصد از فقرای جدید دنیا در این کشورها زندگی می‌کنند.

حتی در آمریکا 10.5 درصد از کل جمعیت، یعنی حدود 34 میلیون نفر در 2019 در فقر به سر می‌بردند. در آمریکا خط فقر در 2019 درآمد سالانه 12,880 دلار یا روزانه حدود 35.28 دلار بود. فقر در امریکا طبق گزارش مورخ 30 نوامبر 2021  از دانشگاه کلمبیا*مرکز سیاست های متمرکز بر فقر و مسائل اجتماعی، با برنامه های رفاهی دولت به خانوارها و با تمرکز بر پرداختهای پولی در مبارزه با اثرات منفی کووید 19، 6.3 میلیون بچه از فقر نجات یافتند. در گزارش دیگری که در 22 دسامبر 2021 توسط همان مرکز منتشر شد، فقر به سطح بالای 14.3 در ماه فوریه 2021  رسید و قبل از پایان سال به پایین ترین سطح همان سال یعنی 9.3 درصد تنزل کرد.

 جدول (3) - نرخ های رشد اقتصادی و یا نرخ های تغییر در آمد واقعی RGDP

- برای مجموعه سالهای 2020،  2021،   و 2022 بهترین رکوردها به چین و بعد هندوستان تعلق دارد. در مورد چین 2.3 و 8 و 5.6 درصد و در مورد هندوستان 7.3 - و 9.5 و 8.5 درصد - به ترتیب - تخمین زده شده است .

در سطح جهانی خوش خبریم! امید بر آن است که در سالهای آتی بتوانیم از ارقام متوسط جهانی پیشی بگیریم. جهان بر اساس تحقیقات و تخمینهای صندوق بین المللی پول از رکود 1.3- درصدی سالانه در سال 2020 به رشد چشمگیری در حدود 5.9 در صد در سال 2021 دسترسی یافته است. و انتظار می رود که این رشد با کمی تنزل منطقی به حدود 4.9

 همان طوری که جدول 5 نشان می دهد – منطقه ادغامی خاور میانه و آسیای مرکزی انتظار می رود که با رکود 2.8 - درصد در سال 2020  به رشدهای  4.1 و دوباره 4.1 درصد سالانه در دوسال بعد از آن دسترسی نمایند. آینده بقیه کشورها در جدول (3) موجب دلگرمی جهانی است چراکه پیشرفت هر مملکت که به جویبار داد و ستد جوشان جهانی و منطقه ای گرویده است – نیز جوشان و الهام بخش خواهد بود.

• لازمه خلاصی از آی سی یوهای اقتصادی موجود؛  مدیریت اقتصادی صحیح و متمرکز ملی و اتکا به برداشتن تحریمها و نمای امیدوارکننده رشد اقتصادی جهان

ایران ما در صورتی که تمرکز سیاستگذاریهای دولتی از طریق دولت و هر آنچه که دولت را پیش و یا پس می برد – با صلاحدیدهای اقتصاددانان شایسته و مبرز و لایق که از نیازهای اساسی و زیربنایی اقتصاد میهن خود و مردم ایران و نیاز حیاتی آنها آگاهی کامل و دلسوزانه دارند، به درستی هدفگیری شوند، ونقش سیاست های به غایت بازنده را با مدیریت اقتصادی صحیح و متمرکز ملی تعویض کنند با اتکاء به دو عامل مثبت و نویدبخش، می تواند نفسی تازه کند و هرچه زودتر از انواع و اقسام ای سی یو های اقتصادی و ویروسی موجود جانکاه خلاصی حاصل کند. عامل اول برداشت تحریمهای جهانی جانکاه اقتصادی، مالی و پولی است که به نظر می رسد در حال وقوع باشد. عامل دوم نمای امیدوار کننده رشد اقتصادی جهان و ممالک گوناگون است. قطارجهانی رشد اقتصادی در حال حرکتی سازنده است که نباید پیاده روی منزوی را در پیش گرفت.

نمودار (14)– رشد اقتصادی بر اساس تخمین های دیگر

جدول (4) - کشورهایی که از 2020 تا 2021 افت و تنزل اقتصادی داشتند

جدول (4) بیانگر آن است که ایران از یک تنزل فاحش در رشد اقتصادی، به میزان 45درصد تنزل در درآمد خالص سرانه ملی رنج برده است که در بین این دسته از کشورهای متضرر در یکسال بین اول ماه ژوئیه 2000 تا اول ماه ژوئیه 2021 مقام اول ضربه را با اختلاف کثیری نسبت به بقیه گروه در عملکرد خود ثبت کرده است. نام برخی از این کشورها را شاید هرگز نشنیده باشید. ولی ایران پارسی ما اندکی کمتر از 2600 سال تاریخ دارد!

نمودار(15) بیانگر تغییرات هفتاد ساله درآمد متوسط وثروت متوسط مردم ایران به واحد یورواست. منحنی قرمز رنگبر اساس درآمد ملی وآبی رنگبر اساس درآمد نا خالص ملی ولی هردو همان متغیر را نشان میدهند.

نمودار (15)

سیر تغییرات هفتاد ساله درآمد متوسط و ثروت متوسط مردم ایران از سالهای 1951 تا 2021

9.درآمد های جهانی و رشد نابرابریها

در نمودار 16 تصویری گویا از نابرابریهای قیاسی برخی از کشورهای جهان از طریق تمرکز برآنکه چه درصدی از درآمد ملی سالانه هر کشور به  ثروت گروه  بیلیونرها  - که همان میلیاردرها هستند تعلق داشته است.

نمودار(16)

ثروت گروه بیلیونرها نسبت به درآمد ملی سالیانه هر مملکت

تاریک ترین آینده اقتصادی هر شهر، استان، مملکت، منطقه وجهان - که در پی آن فقر، جنایات، بی قانونی، فساد، تبعیض، دیکتاتوری عمومی و نوعی جهنم به بار می اورد تحلیل و از بین رفتن طبقه متوسط خواهد بود. بر عکس، هر چه اندازه طبقه متوسط رشد کند - جوامع مربوطه را به رفاه و رشد بیشتر اقتصادی، سیاسی، مدنی و اجتماعی و فرهنگی هدایت خواهد کرد. طبقات زیر متوسط زحمتکش جوامع - آینده خودرا در یک طبقه بالاتر دیده و پتانسیل ارتقاء به آن حد را - در اقتصادی که در حال شکوفایی خواهد بود – به راحتی احساس می کند.

فساد و تبعیض های موجود در امریکا وبرخی از کشورهای پیشرفته دیگر - که خود منجر به بیماری تقلیل متداوم طبقه متوسط شده است - حاصل سیاستها و برنامه های سیاستمدارانی «محافظه کار»  است که عاری از درستکاری و تعهد به اخلاقیات انسانی و به غایت خود مزدور سامانه های غول آسا و افرادی که صاحب ثروتهای افسانه ای و بی حساب هستند شده اند. 

نمودار (17)

کشورهایی که پیش بینی می شود از یک رشد قا بل توجه ای درتعداد افرادی که  از ثروتهای نجومی برخوردارند در سالهای آتی برخوردار شوند

نمودار (18)

نابرابریهای درآمدها و ثروت در سطح جهانی - سال 2021

• نابرابرهای در جهان رو به افزایش است

50 درصد جمعیت کل جهان که در پایین ترین سطح میزان درآمد و ثروت  طبقه بندی شده اند - تنها از 8 درصد کل درآمد جهانی برخوردار بوده اند و نیز صرفأ 2 درصد کل ثروت  جهانی را دراختیار داشته اند! در مجموع این گروه که نصف جهان میباشند تنها 42 درصد درآمد یک درصد بالای جمعیت را و کمتر از  پنجاه و سه صدم درصد (یعنی تقریبأ نیم درصد) ثروت آنها را اخذ کردند. با مرور ارقام دیگردر نمودار و جدول های مشابه - به این نتیجه می توان رسید که نابرابریها روبه ازدیاد و شرمندگی جهانی است.

نمودار (19)

توزیع جهانی ثروت در شکل مقدار و درصد ثروت جهانی

• پیش بینی ها  بین سالهای 2019 تا 2025برای بازار رمز ارزها با نرخ مرکب سالانه : رشدی معادل  4/56درصد   

10. متاورس: انقلاب طبیعی تکنولوژیکی - و رمز ارزها

فناوری بدون‌مرز متاورس در واقع یک انقلاب طبیعی تکنولوژیکی است از هوش انسانی که توسط تمام فناوری‌های الکترونیکی، مهارت‌ها، خلاقیت‌ها، اختراعات و اکتشافات انسانی تقویت شده‌است. آژانس‌های دولتی با سیاست‌های آشوبگرانه و بازی‌های سیاسی خود رقابت واقعی و راه توسعه انسانی را سرکوب کرده‌اند. بهترین دولت‌ها هنوز نتوانسته‌اند روند افزایش سریع نابرابری و فاصله طبقاتی در کشورهای خود را از بین ببرند.

شرایط فعلی متاورس تا حد زیادی در اکتشافات و ابداعات جدید و همچنین قرار گرفتن امور، نیازها و مسائل حساس انسانی در زمینه رفاه جمعی در جوامع خلاصه شده‌است. درست است که آینده تقریباً تمام کشورها در استفاده از متاورس ترسیم می‌شود، اما کشورهای هوشمندتر سریع‌تر منابع کمیاب خود را به این اهرم رشد اختصاص می‌دهند، درست مانند تمام فناوری‌های الکترونیکی، مالی و اجتماعی-‌اقتصادی که خیلی قبل‌تر توسط ملت‌های عاقل‌تر و هوشمندتر نسبت‌به دیگران مورد استفاده قرار گرفته‌است.

در امریکا CNBC گزارش می دهد که  اگر کلمه معروف متاورس را برای سال 2021 NFT  باید در نظر گرفت -به گفته ایوری اکیننی - ریاست کل  VaynerNFT  برای سال 2022 کلمه سال "Web-03" خواهد بود*. وی عمده وقت مفید خود را صرف ارائه مشاوره برای کسب و کارها و کمپانیهای صاحب نام که با تکافوی چشمگیر می خواهند بخشی از انقلاب و حرکت چشمگیر متاورس را با استراتژی های خود تلفیق کنند میگذراند. کمپانی خود او - VaynerNFT  تنها در کمتر از 6 ماه است که تأسیس شده است, ولی در جهش شتاب انگیزی در جهان جلوه گری میکند. در سال 2022 انتظار چشمگیری می رود که کمپانیهای خیلی معروف بیشتری در گیر به کار گرفتن وب3 بشوند. براساس همین مقاله سرعت و دامنه استخدام چشمگیری در حیطه متاورس ایجاد خواهد شد.

وب 3 که در حال رشد و مرکز توجه کمپانیهای بزرگ و نیز پیشگامان تکنولژی در حال تکوین میباشد - نوعی وب جدید است که مورد کنترل و قانونمندیهای مرکزی که بخشی از محدودیات وب جهانی امروزه است نخواهد بود.

به ایجاذ در مصاحبه های قبلی نیز اشاره کردم که متاورس به نوعی حکم شروع استفاده از جتهای ماوراء صوت را در صنعت هواپیمایی می تواند داشته باشد - با این تفاوت که کم هزینه تر و همه جا نبه تر مورد استفاده کسب و کارها قرار گرفته و به سرعت چشمگیری  به نوعی تجهیزات ضروری - هما نند اینترنت امروزی خواهد بود که مجهز شدن به آن انتخابی نیست بلکه حیاتی خواهد شد.

• برخی پیش بینی ها از جنس رمز ارزی در سال 2022

از برخی پیش بینی ها در فضای رمز ارزها در سال 2022 بگویید.

اینترنت و وب به درستی جایگاه ویژه ای در عظیم ترین دستاوردهای تاریخ بشری دارند. رشد و تکامل این تکنولوژی در سه مرحله شگفت انگیز به بعد پیشرفت و ذکاوت بشری عمقی ژرف و نامحدود بخشیده است که شامل وب1، وب 2 و وب 3 است. برای دسترسی به تکنولوژی اهرمی بلاکچین - هوش مصنوعی و نیز رهایی از محدودیت مرکزی وب جهانی،  پیشگامان متاورس - اینترنت- و کریپتوکوررنسی و مشتریان تجاری آنها - کمپانیهای عظیم و برخی از دولتها بر این سومین تکوین وب رهایی بخش از کنترلهای مرکزی چشم دوخته وبا اهتمام سرمایه گذاری های خود به سال 2022 با هیجان بیشتری می نگرند.

- سرمایه گذاری روی رمز ارزها می تواند بازدهی بیشتری در برداشته باشد.  در دوره زمانی 9 ساله بین 2012 و 2021 - قیمت بیتکوین بیش از 540,000 در صد افزایش داشت !! جهان ناظر یک رشد سالانه 274 درصد  در سال 2020بود.

بنا بر پیش بینی برخی از تحلیلگران-  بین سالهای 2019 تا 2025 بازار رمز ارزها با نرخ مرکب سالانه - رشدی معادل  56.4درصد نشان خواهد داد.

- گسترش خرید و فروش دارایی های ثابت از قبیل املاک مسکونی بین ایرانیان خارج و داخل کشور توسط ارز سوم که همان رمز ارزها با شد. رمز ارزها می توانند به هردو پول خارجی و داخلی تبدیل شوند.

- نظر به اینکه سرمایه گذاری روی رمز ارزها می تواندپتانسیل بازدهی بیشتری در برداشته باشد دولت هم مثل افراد عادی می تواند از تغییرات ارزش رمز ارزها استفاده بیشتری برده و ذ خایر خود را در فراهم نمودن بودجه جهت مخارج خود تسهیل کند.

- گسترش خرید و فروش دارایی های ثابت از قبیل املاک تجاری و مسکونی توسط رمز ارزها می تواند به پیشرفت اقتصادی بیشتری کمک شود.

 دولتها مجبور به انجام فعالیتهای مبتکرانه برای  قانونگذاریهای مناسب و هوشیارانه برای جلوگیری از سوء استفاده های ضربه آفرین بر سیستم خواهند بود.

_____________________________________________________________________

*Costa, Cameron. (January 15, 2022)."Inside the Metaverse Economy, Jobs and Infrastructure Projects Are Becoming Real." CNBC, U.S.A.

نمودار (20)قیمت بیتکوین در 11 سال گذشته

از هر 100 نفر در امریکا  11 نفر صاحب رمز ارز است .

• علت ورود فزاینده مردم به بازار رمز ارزها چیست؟

مردم با روند فزاینده ای  وارد بازار رمز ارزها می شوند و دلیل عمده آنها سهولت معامله است. در یک مقیاس کلی از هر صد نفر 11 نفر صاحب رمز ارز است. قیمت بیتکوین به واسطه تقاضای بالا به بالا ترین سطح خود  63 هزار دلار در ماه آوریل رسید و پس از نوسانات و تنزل شدید دوباره به سطح 46 هزا دلار اخیراً رسید.

نمودار (21)علت ورود فزاینده مردم به بازار رمز ارزها  

منبع: CNBC, USA

Table 5: Forbes Recommendation for the 2022-Top 10 Cryptocurrencies to Hold

Source: Tretina, Kat; Schmit, John. (Renewed on Jan 3, 2022). “Top 10 Cryptocurrencies in January 2022.” Forbes Advisor.

Tabulated & re-organized by Reza G. Hamzaee

جدول (5) - مهمترین ده رمز ارزهای مورد سفارش فوربز جهت سرمایه گذاری در سال 2022

در نمودار (22) مشاهده می شود که - تنها به عنوان یک مثال زنده و ساده که هنگام پاسخ به سوالات مصاحبه است - این پیغام تبلیغاتی یک موئسسه کارتهای اعتباری روی صفحه کامپوترم ظاهر شد!! این خود زنده ترین نمونه متاورس و جلب مشتریان مبتنی بر اطلاعاتی است که از قبل جمع آوری کرده اند و با ترکیبی از تکنیکهای بازاریابی در جلب آن مشتریان - برای دو موئسسه اعتباری ( صدور کارتهای اعتباری) و پولی (رمز ارزها) وارد سیستم اطلاعاتی آنها می گردند. این تبلیغ تجاری تقریبأ عاری از هزینه است – می توانید تصور کنید که شاید 50 درصد آنهایی که چنین پیغامی را بگیرند - به استثناء من - درجا تکمه  Apply Now"" را خواهند فشرد!!

با وارد شدن به استفاده بیشتر از رمز ارزها - ممالک جهان با چالشهای بیشتری در تغییر حجم پول جهت کنترل قیمتها و رشد اقتصادی مواجه خواهند بود . پول رسمی ممالک که حجم آن - به عنوان مثال برای مبارزه با تورم، توسط بانکهای مرکزی تنزل داده می شود ، با موجودیت پول دیگری در سیستم ، مثلأ بیتکوین که خارج از کنترل دولتی است، قوه خرید مردم به سادگی کنترل نخواهد شد.

با آنچه گفته شد چه باید کرد؟

در سال جدید 2022 دولت ایران اگر در فکر مجدانه تقلیل مسائل اقتصاد ورشکسته مردم باشد - نه یکبار بلکه متداومأ باید آنچه که اقتصاددانان مجرب ایران و خارج از ایران دررابطه اضطراری نجات حیات اقتصادی مردم و مملکت پیشنهاد کرده اند را نه تنها در دستور کار خود قرار داده - بلکه در عمل سکان تصمیمگیری اقتصادی را به آن دسته از مغزهای گرانمایه که هنوز در داخل مملکت روزانه در حال تکافو و تحقیق هستند سپرده وبگذارید کاردانان به نجات مملکت بپردازند. و همچون گذشته های مکرر - به سهم بی مقدار خود - یکبار دیگر لیست پیشنهادی خود را ارائه می دهم.

بزرگترین برندگان متاورس در آینده در مسیر توسعه اقتصادی آن دسته از سیاستگذارانی هستند که چه در سطح بخش خصوصی و یا بخش دولتی به مراحل و اقدامات بنیادین زیرین توجه متمرکز با سرمایه گذاریهای وسیع و نیز هدفمند و دقیق مبذول خواهند داشت:

1. با تعهد به نجات مردم در حال ستیز حیاتی خود و خانوارهای آواره وشناور در عمق فقر، آغازی نوین و انساندوستانه ، نه در شعارهای تهی از ارزش و اعتبار ، بلکه با اختصاص متعهدانه و متحدانه بودجه وسیع جهت نجات انسانیت، مورد نیاز است. نگذاریم که حاصل سالها انتظار مردم محروم ایران - منابع ما لی و پولی و اقتصادی حاصل از توافقات رفع تحریمهای مخرب زیست مردممان  به خزانه های کشورهای منطقه و به ذخایر نظامی و عوامل محدودیتهای عدیده بر رزق و امرارمعاش طبقات مردم زحمتکشمان باشد. دولت ایران یکبار دیگر بر سر دوراهی وجدانی - اضطرارأ ایستاده است و آینده خود - و مهمتر از آن - آینده میلیونها مردم بیگناه را در تحت کنترل خواهد داشت. نیاز فوری به شناسایی مشخص و  ایجاد قوانین و برنامه ریزیهای مربوط به از بین بردن موانع جاری - از قبیل چالش های برجام منحوس و سایر محدودیات از اساسی ترین اقدامات مورد نیاز است. تکمیل هرگونه پیش نیازهای حقوقی و قانونی و مبارزه با فساد و ارتشاء درون مرزی و برون مرزی
2. همگامی، تعامل و هماهنگی فعال با جوامع جهانی و درون مرزی در کلیه زمینه های تکنولوژی و قراردادهای اقتصادی
3. استخدام مغزهای سرشار از استعداد درون مرزی که تشنه خدمت علمی و حرفه ای هستند
4. بازگشایی متعهدانه و تکامل و شکوفایی دانشگاهی و مراکز تحقیق
5. احداث مراکز تخصصی متاورسی در نقاط مورد نیاز کشوری
6. آغاز رشته های تخصصی دانشگاهی و غیر دانشگاهی (حرفه ای - تجربی) - تربیت پرسنل مورد نیاز متاورس پیچیده آینده
7. تخصیص بودجه های هدفمند به پیشرفت علمی در دانشگاهها که به خدمت فوری کسب و کار و رشد اقتصادی در بیایند
8. تاسیس ادارات جهت ارتباطات تکنولوژیک و از راه دور با مراکز معروف متاورس در زمینه های بانکی - تجاری - بهداشتی - شهرداری - حقوقی - و غیره
9. دعوت متخصصان و مشاوران معروف و خوشنام بین المللی در کلیه زمینه های ساختاری مورد نیاز صنایع و خدمات اقتصادی
10. ایجاد یک گروه ضربت فوری و دایمی در سرکوبی هرگونه تخلفات قانونی که به ورشکستی سیستم اقتصادی ایران منتهی شده است
11. تکافو و اهتمام مجدانه در ادامه مذاکرات با دموکراتهای جهانی موجود و قبل از آنکه جنگ افروزان جمهوریخواه عنان اختیار را در دستهای مخرب خود بگیرند .

امروزه خردمندان جهانی در کلیه سطوح سیاستگذاری دولتها جاده مذاکره را با هیچگونه بدیل دیگری در بهبود روابط بین المللی خود تعویض نمی کنند و ایران نیز مجبور است در خدمت به مردم زحمتکش خود راه بازسازی و پیشروی را در پیش بگیرد. مذاکرات هسته ای نوعی بازی شطرنج است که نباید در آن ببازیم نه به اسرائیل (که کاملآ ایران را خلع سلاح و خویش را تا به دندان مسلح می خواهد) و نه به مبارزات به غایت بازنده مالی و اقتصادیی که ایرانی را به فقر و شرمساری اقتصادی و مغزهای گرانمایه پارسی را به فرار به مراکز جذاب مهارت و تخصص وادار کند.

 12. نهایتأسرمایه گذاری هدفمند دقیق و متعهد در متاورس وظیفه انسانی دوران ماست که جز جهل و عدم تخصص و دوراندیشی هیچ مانع دیگری نمی تواند سد راه اندیشمندان - دانشمندان - تکنولوژیستها و صاحبان کسب و کار نو آور و مبتکر ایران عزیز باشد.

13.اقتصاد هر کشور، استان، شهر، سامانه و یا افراد در هر دوره زمانی ماهانه، فصلی و یا سالانه تصویری نسبتأ دقیق از دستاوردهای رفاه مالی وبه طور غیر مستقیم، رفاه بهداشتی و اجتماعی و نهایتأ شرایط و فرصتهای سرمایه گذاری آینده را نمایان می کند. با تدقیق لازم بر روی ارقام و آمارهای مربوطه هر یک از آنها قادر خواهند بود که به بهینه سازی و به کار گرفتن منابع و بودجه های محدود خود آینده ای درخشان تر طرح ریزی کرده و طرحهای خودرا به اجرا گذارند. علم اقتصاد در مجموع به همه می آموزد که چگونه در مقابله با کمبودها و امکانات و منابع محدود تولیدی بهترین استفاده از آنها را کرده و به بالاترین سطوح تولیدی - درآمد و ثروت نائل شوند.

14. در بعد سوم غنی سازی اقتصادی، تحکیم سیستمها و اتکا ء به اصول قانونی، عرفی و اخلاقی ست که تداوم رفاه افراد و جوامع را در بلند مدت رقم خواهد زد. در نتیجه می توان به جرأت قضاوت کردکه ثروت جوامع و افراد تنها در اندازه و حجم پولی و مالی خلاصه نمی شود. اقتصادهای غنی از طریق برنامه ریزیهای بهینه و حساب شده طی فراگرد تکاملی خود به ارتقاء و رشد تدریجی سطوح فرهنگی، بهداشتی، تعلیم و تربیت، اجتماعی، حقوقی، هنری، اخلاقی و درستکاری افراد و جامعه غنا می بخشند و از همه مهمتر زیر بنای آزادی و رقابت آزاد را در شکوفایی استعدادهای بالقوه و بالفعل افراد و جوامع پی ریزی می کنند.
15. ارزش ها می توانند هم پولی و هم معنوی باشند. به ویژه بعد از کسب یک میزان معینی از سطح درآمدها و یا ثروت که لازمه یک سطح مورد انتظار معیشتی افراد است و البته آن سطح مورد اشاره - خود - در افراد گوناگون متفاوت است.
16. و دست آخر اینکه زمینه خوشبخت و رضایت بیش از پیش مردم را باید بتوان فراهم کرد.

بدیهی است که «رضایت» و«خوشبختی» افراد گهگاه و در جوامع گوناگون با معیارهایی متفاوت مورد ارزیابی می شود. مثلأ گهگاه می شنویم که: «آنجا خوش است که دل خوش است.» و یا: «بهترین ثروت انسان دوستان خوب هستند.» بسیاری برای دوستان خوب حاضرند هر بهایی بپردازند. رفاه روحی تا اندازه محدودی به میزان رفاه مادی و درآمد انسانها بستگی دارد. رفاه دیگران موجب خشنودی بسیاری از افراد - اگر چه نه همه - در هر جامعه می شود و ازین جمله معیارها بسیار شنیده ایم. کلیه آن مبانی و ارزش ها عمیقأ جزئی جدا نشدنی ازابعاد سوم زیربنایی علم اقتصاد است. اقتصاد و اخلاقیات یک زمینه گسترده ای است که هم مدرسان و هم دانش پژوهان را غرق در فلسفه ارزش هایی ماوراء پول، طمع، بی رحمی و غارت ... کرده که درآن معنویات جایگاه زیربنایی «خوشبختی» جوامع قابل دوام را مورد تحلیل و تجلیل قرار می دهند.

سوألی که پیوسته مورد نظر انسانهاست آن است که آیا می توان با پول بیشتر «خوشبختی» و رضایت خاطر بیشتری خریداری کرد. و تحقیقات علمی  بیشماری دراین زمینه به عمل آمده است و تقریبأ اکثر قریب به اتفاق آنها به نتایج مشابه رسیده اند. سطوح درآمدهای بالاتر- تا یک حد معینی و نه نامحدود- با سطوح بالاتری از رضایت بیشتر و «خوشبختی» رابطه مستقیم دارند ولی بعد از آن حدود معین - که خود در جوامع مختلف می توانند متفاوت باشند - آن رابطه مستقیم دیگر مشاهده نمی شود. به چهار نمودارهای زیر توجه کنید و آیا می توانید آن حدود معین را تشخیص دهید؟

در هر کدام از2نمودار زیر می توانید به یک نتیجه گیری مشترک برسید: درآمد و پول بیشتر تا یک اندازه محدودی (اگر چه متغیر) با «خوشبختی» و یا «رضایت» بیشتر افراد - بر اساس تحقیقات عدیده - رابطه مستقیم نشان می دهند.

نمودار (23)

نمودار (24)

در نمودار فوق درآمد که به حدود 400 هزار دلار می رسد - هرگونه اضافه بر آن سطح - رابطه مستقیم را تغییر می دهد. توجه کنید که در دو نمونه تحقیقات دیگر منعکس شده در دو نمودارهای بعدی همان پدیده - کم و بیش قابل توجه است.  ولی در نمودار 25 آن رابطه مستقیم تا درآمدهای 500 هزار دلاری ادامه داشته و رضایت افراد با آن حد درآمد و یا بیشتر به صد در صد می رسد.  در حالی که در نمودار 26 رابطه مستقیم درآمدها و رضایت خاطر آنها تا بالای درآمدهای 480 هزار دلار هم ادامه دارد.

نمودار (25)- آیا می توان با پول بیشتر «خوشبختی» و رضایت خاطر بیشتری خرید؟

نمودار (26)

منابع پیشنهادی: برای مطالعه بیشتر  منابع زیر می توانند مفید باشند

__________________________________________________________________________

1. Costa, Cameron. (January 15, 2022)."Inside the Metaverse Economy, Jobs and Infrastructure Projects Are Becoming Real." CNBC, U.S.A.
2. Fassihi, Farnaz; Jake, Laura. (January 12, 2022). “Trading Threats, the U.S. and Iran Inch Closer to a Nuclear Pact.” New York Times. USA.
3. Tretina, Kat; Schmit, John. (Renewed on Jan 3, 2022). “Top 10 Cryptocurrencies in January 2022.” Forbes Advisor. Tabulated & re-organized by Reza G. Hamzaee.
4. Allianz SE. (July 12, 2021). How Covid Changed Our Sense of Security, Munich.
5. Borgen Project. (2021). “Impact of COVID-19 on Poverty in Iran.” USA.
6. Hamzaee, Reza G.; Dilley, Stephanie; Wang, Mengmeng. (October 2018). “An Analytical-Exploratory Approach to a Socially-Optimal, Sustainable, and Balancing Social Security System.” Archives of Business Research, Society for Science and Education, pp. 1-19. United Kingdom.
7. Hamzaee, Reza G. (June 25, 2019). “A Theoretical & Innovative Air-Transport Policy & Analysis
   Conducive to Economic Growth: Incorporating Flight Scheduling, and Delay Costs.” Archives of
   Business Research, Vol.7, No.6, DOI: 10.14738/abr.76.6633. Society for Science and Education,
   United Kingdom.
8. Hamzaee, Reza G. (August 2018). “The Seemingly Tripod of Strategic Stability of the Middle East: An Exploratory Political-Economic Review & Analysis.” Archives of Business Research, Society for Science and Education, pp. 241-272. United Kingdom.
9. Hamzaee, Reza G. (April 2017). “Capitalism and Democracy: A Critical & Investigative Analysis of the U.S. Government Policy Making.” Archives of Business Research, Vol.5, No. 4, pp. 105 - 123, DOI: 10.14738/abr.54.3076, coauthored by Alec Guy and Brock Ryan. United Kingdom.
10. Hamzaee, Reza G. (Sep-Oct 2017). “The Critical Significance of Middle-Class America for a Collective U.S. Prosperity and Socioeconomic Sustainability.” Management Studies, Vol. 5, No. 5, pp. 394 – 407, U.S.A.
11. Hamzaee, Reza G. (Oct 2016). “Free-Markets’ Sustainability: Socio-Economic Policy Analysis.” Journal of Global Academic Institute Business and Economics (JGAIBE), Vol:2, No:3, pp. 15-30. U.S.A.
12. Hamzaee, Reza G. (May 2015). “An Exploratory Analysis of Higher Education Financial Challenges and Innovations.” Journal of International Business and Economics, Volume 2, No 4., U.S.A.
13. Hamzaee, Reza G. (2010). “An Economic – Financial Approach to Ethical Sentiments and the World Financial Crisis,” presented at Oxford Round Table, Oxford University, and published in its Forum on Public Policy, No. 3, pp. 1-14. U.S.A. and U.K.

گفت وگو از: مریم سلیمی