گزارش جدید بانک مرکزی از آمارهای اقتصادی/ رشد ضریب فزاینده نقدینگی منفی شد؛ کاهش ۳ هزار میلیاردی پایه پولی در یک ماه

به گزارش سارنا به نقل از تسنیم، بانک مرکزی با انتشار گزیده آمارهای اقتصادی خرداد ماه سال جاری از ادامه سیر نزولی ضریب فزاینده نقدینگی و پایه پولی در سومین ماه امسال نسبت به اسفند 1400 خبر داد.

در این گزارش آمده است که نقدینگی در خردادماه امسال به 5 هزار و 104 هزار و 900 میلیارد تومان رسیده است؛ رشد یک ساله نقدینگی در خردادماه 37.8 درصد اعلام شده است. البته نقدینگی خرداد 1401 نسبت به اسفند 1400 معادل 5.6 درصد رشد داشته است.

بانک مرکزی البته تأکید دارد که 2.5 واحد درصد از رشد نقدینگی خرداد ماه به افزایش پوشش آماری (اضافه شدن اطلاعات بانک مهراقتصاد در آمارهای پولی، به واسطه ادغام بانکهای متعلق به نیروهای مسلح در بانک سپه) مربوط بوده و در صورت عدم لحاظ افزایش پوشش آماری یاد شده، رشد نقدینگی در پایان خرداد ماه 1401 به 35.3 درصد کاهش می یابد.

از این‌رو رشد دوازده‌ماهه نقدینگی منتهی به پایان خرداد ماه 1401 (با پایه همگن) نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (39.4 درصد)، معادل 4.1 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد.

گفتنی است از جمله نکات مهم در گزارش جدید بانک مرکزی، رشد منفی ضریب فزاینده نقدینگی خرداد نسبت به اسفند 1400 است؛ ضریب فزاینده نقدینگی خرداد نسبت به اسفند منفی 4 درصد اعلام شده است. البته رشد یکساله ضریب فزاینده نقدینگی نیز 7.8 درصد بوده است.

در پایان خرداد ماه سال 1401، ضریب فزاینده نقدینگی به رقم 7.972 رسید. بدین ترتیب ضریب فزاینده نقدینگی نسبت به پایان سال 1400، معادل 0.4 درصد کاهش یافت که در مقایسه با رشد ضریب فزاینده نقدینگی در دوره مشابه سال قبل (2.3- درصد) معادل 1.9 واحد درصد افزایش نشان می دهد.

همچنین رشد ضریب فزاینده نقدینگی در دوازده ماهه منتهی به خرداد ماه 1401 در مقایسه با رشد دوره مشابه سال قبل (6.7 درصد)، با 1.1 واحد درصد افزایش به 7.8 درصد رسیده است. عامل اصلی افزایش رشد ضریب فزاینده نقدینگی، کاهش ذخایر اضافی بانکها و موسسات اعتباری در پایان خرداد 1401 بوده ‌است.

* پایه پولی یک ماهه 3 هزار میلیارد تومان کم شد

پایه پولی در خردادماه امسال به 6403.7 هزار میلیارد ریال رسیده که نسبت به خرداد سال قبل 27.8 درصد رشد داشته است که نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (30.7 درصد)، 2.9 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. البته رشد پایه پولی خرداد امسال نسبت به اسفند 1401 نیز 6 درصد اعلام شده است. 

بنابراین رشد پایه پولی در سه ماهه نخست امسال به عدد 6 درصد رسیده که نسبت به اردیبهشت ماه نیم درصد کم شده است. البته رشد پایه پولی  در دوره مشابه سال 1400، رشد پایه پولی به میزان 9.2 درصد تحقق یافته بود.

گفتنی است، رشد پایه پولی در خردادماه نسبت به اردیبهشت ماه منفی 3 هزار میلیارد تومان بوده است. پایه پولی اردیبهشت ماه طبق اعلام بانک مرکزی 643 هزار میلیارد تومان بود که در خردادماه به 640 هزار میلیارد تومان کاهش یافت. 

بانک مرکزی تأکید دارد که روند رشد دوازده ماهه پایه پولی با آغاز به کار دولت سیزدهم و متأثر از رویکرد انضباط گرایانه دولت و سیاست های پولی و نظارتی فعال بانک مرکزی به طور قابل ملاحظه ای کاهشی بوده و از 42.6 درصد در پایان تیرماه 1400 به 27.8 درصد در پایان خرداد ماه سال 1401 رسیده است.

عامل اصلی تغییرات پایه پولی در پایان خرداد‌ماه سال 1401 نسبت به پایان سال قبل، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی با سهمی فزاینده معادل 16.7 واحد درصد در رشد پایه پولی بوده است. مهم‌ترین عامل افزایش سهم متغیر یاد شده در رشد پایه پولی، کاهش سپرده‌های دولت نزد بانک مرکزی به واسطه اجرای طرح مردمی‌سازی توزیع عادلانه یارانه‌ها و واریز یارانه نقدی (مربوط به دو ماه اردیبهشت و خرداد) به حساب افراد مشمول یارانه با هدف حمایت از خانوارها بوده است.

* دولت از تنخواه خزانه استفاده نکرد/ چرا بدهی دولت به بانک مرکزی زیاد شد؟

در خصوص عملکرد مالی دولت در سال جاری باید اذعان کرد که بر خلاف رویه سه ماهه ابتدایی سال 1400 که عمده تامین مالی دولت با اتکای به منابع حساب تنخواه‌گردان خزانه و مبتنی بر ایجاد بدهی به بانک مرکزی صورت گرفته بود، پرداخت‌های دولت در سه ماهه ابتدایی سال 1401 عمدتاً با اتکای منابع سپرده‌ای خود بوده است.

در عین حال، در سه ماهه ابتدایی سال جاری بدهی دولت به بانک مرکزی به میزان 181.8 هزار میلیارد ریال افزایش یافته و این در حالی است که بدهی دولت در دوره مشابه سال 1400 در حدود 500.5 هزار میلیارد ریال افزایش یافته بود. لذا، یکی از تحولات مثبت شکل گرفته در خصوص رابطه مالی دولت و بانک مرکزی که عمدتا به رویکرد منضبطانه دولت سیزدهم ارتباط می یابد، اتکای بیشتر دولت به منابع خود بوده است.

* سایر اجزای پایه پولی نقش کاهشی در رشد پایه پولی داشته اند

به گزارش تسنیم، طبق اعلام بانک مرکزی،‌ سایر اجزای پایه پولی واجد نقش کاهنده در رشد پایه پولی در خرداد سال 1401 بوده‌اند؛ به طوری که سهم خالص سایر اقلام بانک مرکزی، خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و مطالبات بانک مرکزی از بانکها در رشد پایه پولی در مقطع مذکور به ترتیب معادل 6.7- ، 3.8- و 0.2- واحد درصد بوده‌ است.

مهمترین دلیل کاهش سهم خالص سایر اقلام بانک مرکزی در رشد پایه پولی در پایان خرداد‌ماه 1401، سیاست بانک مرکزی در کاهش حجم عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید (ریپو) و فروش اوراق بدهی دولت به منظور کاهش تزریق نقدینگی و با هدف کاهش اثرات پولی ناشی از اجرای طرح مردمی‌سازی توزیع عادلانه یارانه‌ها بوده است.

همچنین، لازم به توضیح است که در دوره مشابه سال قبل، خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی از عوامل فزاینده رشد پایه پولی با سهمی معادل 1.9 واحد درصد بوده است. عامل اصلی افزایش خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی در سه‌ماهه ابتدایی سال 1400 به آثار پولی ناشی از خالص مابه التفاوت نرخ خرید و فروش ارز غیر نرخ نامه ای ارتباط می-یافت. این در حالی است‌که به دنبال حذف ارز ترجیحی در تامین ارز واردات کالاهای اساسی، سهم متغیر مذکور در رشد پایه پولی در پایان خرداد‌ماه  1401 نسبت به پایان سال 1400 کاهنده بوده است.