سارنا: در دیدگاه انسان‌گرایانه، مسئولیت‌ها امانت‌هایی در دستان صاحبان منسب است که افراد در وهله اول باید شایستگی‌های لازم را داشته باشند. به این صورت که هم واجد علم کافی نسبت به شغل مدنظر باشند و هم به محیطی که در آن فعالیت می‌کنند اشراف کامل داشته باشند و در ورای آن‌ها دارای تعهد و وجدان کاری باشند.
بر اساس آموزه‌های ادیان آسمانی آنان که بدون لحاظ کردن شایستگی‌های لازم، خود را در مقام اداره قرار می‌دهند، یا مدیرانی که با وجود افراد شایسته‌تر، افراد دیگری را در یک پست حکومتی نصب می‌کنند، بالاترین خیانت‌ها را مرتکب شده و موجبات رکود جامعه را فراهم آورده و در دنیا و آخرت مورد غضب الهی واقع می‌شوند. امیر مؤمنان(ع) به عنوان حاکم اسلامی به یکی از فرمانداران خویش در اهواز فرمود: «ای رفاعه بدان که این حکومت امانتی است که هرکس به آن خیانت کند،لعنت خداوند را تا روز قیامت به همراه خواهد داشت و هرکس خیانت کاری را به کار گیرد پیامبر اکرم(ص) در دنیا و آخرت از او بیزار است؛ یَا رِفَاعَةُ أَنَّ هَذِهِ اَلْإِمَارَةَ أَمَانَةٌ فَمَنْ جَعَلَهَا خِیَانَةً فَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اَللَّهِ إِلَى یَوْمِ اَلْقِیَامَةِ وَ مَنِ اِسْتَعْمَلَ خَائِناً فَإِنَّ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْهُ بَرِیءٌ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ . (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , ج 17 , ص 355)
از این جهت امام علی(ع) همواره به فرمانداران یا وزیران خویش توصیه می‌کرد در انتصابات با حساسیت بالایی برخورد کنند. در دیدگاه امیرالمؤمنین(ع) تمام پست‌های مدیریتی و سیاسی، کارهای تخصصی ویژه‌ای هستند که هر کدام افراد شایسته خود را می‌طلبد و هر کسی به فراخور توانمندی خویش باید صاحب منسب یا پست شود. در غیر این صورت نمی‌توان انتظار رشد و پیشرفت جامعه را داشت.
بنابراین امام علی(ع) همواره بر شایسته‌سالاری به عنوان یکی از اصول مهم گزینش افراد در پست‌های حکومتی تأکید داشتند. ایشان در نامه خویش به مالک اشتر به ایشان سفارش کردند: در بین افراد مختلف به دنبال صاحبان کرامت و شرافت و خانواده‌های شایسته و دارای سوابق نیکو باش. سپس در بین آن‌ها با دلاورمردان و شجاعان و بخشندگان و جوانمردان رابطه برقرار برقرار کن، زیرا آن‌ها جامع بزرگوارى، و شاخه هایى از خوبى و احسانند. ثمَّ الْصَقْ بِذَوِى الاَْحْسابِ وَ اَهْلِ الْبُیُوتاتِ الصّالِحَةِ وَ السَّوابِقِ الْحَسَنَةِ. ثُمَّ اَهْلِ النَّجْدَةِ وَ الشَّجاعَةِ وَ السَّخاءِ وَ السَّماحَةِ جِماعٌ مِنَ الْکَرَمِ، وَ شُعَبٌ مِنَ الْعُرْفِ.
بنابراین در یک دیدگاه علمی و دینی عدم توانایی در سپردن منصب‌های حکومتی از مهمترین نقطه‌ضعف‌های مدیریت شناخته می‌شود؛ همچنان که ممکن است این کار به دلیل ضعف‌های شخصیتی و نفسانی و به دلیل خصومت‌های جناحی، رقابت‌های سیاسی و یا استفاده از امتیازات خویشاوندی باشد. در هر صورت، ناتوانی در شناخت شایسته‌ترین افراد و به کار گرفتن آن‌ها، سبب بر سر کار آمدن افرادی می‌شود که نمی‌توانند حق اداره امور را ادا کنند و به این ترتیب جامعه را با چالش‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مواجه می‌کنند.در زمان خلیفه سوم اهل سنت یعنی عثمان نقل است یکی از ضعف‌های مدیریت وی عدم شایسته‌گزینی در پست‌های مملکتی بود و این عاملی برای تحرک مردم و ناراحتی آن‌ها و بعد شورش علیه حکومت وقت شد. اینگونه اخبارعزل و نصب بی‌قید عثمان بن عفان در منابع متعدد شیعه و سنی آمده است. (دینوری، ال اخبار الطوال، ص139)
منبع: پایگاه جامع امام علی(ع)
نظر بدهید