گروه تحلیلی-مذهبی سارنا:
یکی از مهم ترین اعمال برای مقدمات ظهور، خودسازی فردی است و گناه نکردن تاثیر بسیار مهمی بر روی خودسازی و زندگی فردی یک منتظر واقعی دارد. در این بخش می خواهیم به گناه و آثار آن را در زندگی شخصی ، در خانواده و جامعه بررسی کنیم.
ابتدا باید دید که گناه یعنی چه؟ گناه یعنی نافرمانی و تجاوز از حدود الهی . گناهان را می توان در سه مرحله معرفی کرد:
1- گناهانی که به صورت ترک عادات واجب صورت گیرد، مانند ترک نماز و روزه و ...
2- گناهانی که به صورت تخلف از نواهی خداوند صورت می گیرد، مانند شرب خمر، زنا، قمار، لواط، استمناء، استماع موسیقی حرام و ...
3- گناهانی که علاوه بر نافرمانی از اوامر خداوند، حقوقی از مردم را نیز ضایع می کند، مانند قتل نفس، سرقت، ربا، غضب، رشوه و ...
برای آگاهی از انواع گناهان کبیره و صغیره، مطالب و کتاب های زیادی نوشته شده است، نظیر کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب و گناه شناسی محسن قرائتی که مطالعه آنها توصیه می گردد.
اما در این مقاله قصد معرفی گناهان را نداریم و فقط می خواهیم آثار گناه را به طور کلی بررسی کنیم.
اصولاً اگر انسان عاقلی از عواقب کاری اطلاع کامل داشته باشد و بداند که انجام آن قطعاً ضرر دارد، به هیچ وجه آن عمل را انجام نمی دهد. فرض کنید شخصی که از نظر قوای عقلی کامل باشد و در حالت طبیعی قرار داشته باشد، یک لیوان شربت لذیذ و خوش طعم به او بدهند و بگویند که متخصصان آن را آزمایش کرده اند و در آن زهر خطرناک و کشنده ای مشاهده نموده اند، امکان ندارد که این شخص قطره ای از آن شربت را بنوشد. حتی اگر احتمال هم بدهد که این سخنان نادرست است، ولی باز هم جانب احتیاط را رعایت می کند و جان خود را به خاطر خوشمزه و خوش طعم بودن آن شربت به خطر نمی اندازد. مگر اینکه یقین داشته باشد که این سخنان بیهوده است که باز هم یک شربت ارزش این همه خطر کردن را ندارد.
حال با توجه به این همه نهی و توصیه از جانب صد و بیست و چهار هزار پیامبر، این همه تأکید و برحذر داشتن انسانها از گناه و معصیت و معرفی گناهان در کتب آسمانی و از همه مهم تر این همه نهی از انجام گناه در قرآن و با توجه به احادیث کثیری که از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) در مورد گناه و عاقبت گناهکار به ما رسیده است، آیا باز هم باید بدون کمترین ترس و نگرانی، اینگونه در زندگی مردم و بخصوص مسلمانان، گناه وجود داشته باشد؟
آیا این جز اعتقاد واقعی نداشتن به خدا و پیامبر معنای دیگری می تواند داشته باشد؟
درست است که برخی از خطاها و گناهان در اثر غفلت انجام می گیرد، اما نه اینکه در زندگی انسان گناه یک امر طبیعی باشد، این دیگر غفلت نیست، این بی اعتقادی به خدا و معاد و زندگی بعد از مرگ است.
آری گناه ثمره بی ایمانی است، گناه میوه تلخ اعتقاد نداشتن به روز معاد و دنیای بعد از مرگ است، زیرا اگر ذره ای هوش در انساني باشد و معتقد به روز معاد باشد اینگونه به خاطر یک لذت زودگذر، سرنوشت و آینده ابدی خود را تباه نمی کند .
یاران امام زمان (عج) با ایمان ترین مردمان هستند و دارای چنان اعتقاد قوی به خدا و امام خویش می باشند که هیچ چیز قادر به این نیست که ذره ای آن ها را در راه و عملشان دچار تردید کند و یا انحرافی در مسیرشان ایجاد کند، لذا این انسان های مبارز از گناه دوری می جویند و اگر مرتکب کوچکترین خطایی شوند به سرعت توبه کرده و اظهار ندامت و پشیمانی می کنند چون می دانند که گناه و اصرار بر آن، آغاز راه انحراف و دوری از راه حق و حقیقت است .
حال می خواهیم آثار گناه را در سه بخش فرد، خانواده و اجتماع بررسی کنیم:
الف) آثار گناه در زندگی شخصی:
مهم ترین اثر گناه در فرد، دوری از رحمت خدا، عذاب جهنم و راه نیافتن به بهشت الهی می باشد، که این خود بزرگترین نتیجه عمل به گناهان و نافرمانی از اوامر خداوند است.
اما گناه در دنیا و زندگی دنیوی فرد هم آثار و نتایج زیادی دارد، زيرا دنیا بر اساس قوانین و سنت های الهی بنا نهاده شده که سرپیچی از این قوانین دارای اثرات و نتایج مختلفی می باشد.
در آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) برای گناهان، آثار متعددی ذکر شده که برخی از آنها را بر می شماریم:
1) کاهش قوای عقلی: گناه از اموری است که باعث کاهش قوای عقلی و فکری انسان می شود. از پیامبر اکرم (ص) نقل است که: از مستی گناه بپرهیز، چرا که برای گناه هم جنونی مانند جنون شراب وجود دارد، بلکه جنونش شدیدتر است (بحارالانوار، ج74، ص 501 ).
2) قساوت قلب: امیرالمؤمنان علی (ع) می فرمایند : اشک چشمها نخشکد مگر به خاطر قساوت و سختی دل ها، و دلها سخت نشود مگر به خاطر گناهان بسیار.
3) فراموشی: بنابر روایات اهل بیت (ع)، معصیت باعث از بین رفتن محفوظات انسان می شود. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: وقتی بنده ای گناه می کند به سبب انجام آن، عملی را که یاد گرفته بود فراموش می کند. (بحارالانوار، ج7، ص 773)
4) سَلب نعمت: امام صادق (ع) می فرماید: خداوند حکم قطعی فرموده که نعمتی را که به بنده اش داده ، از او نگیرد مگر زمانی که بنده گناهی انجام دهد که بخاطر آن سزاوار کیفر گردد .
5) عدم استجابت دعا: امام باقر (ع) می فرماید : همانا بنده از خدا حاجتی می خواهد، اقتضا دارد زود یا دیر برآورده شود، سپس آن بنده گناهی انجام می دهد، خداوند به فرشته می فرماید: «حاجت او را روا مکن و او را محروم ساز زیرا در معرض خشم من در آمد و سزاوار محرومیت شد.»
6) الحاد و انکار: رسول اکرم (ص) می فرماید : همانا گناهان گمراهی را بر گناهکار مسلط می نماید، تا آنجا که او را به رد ولایت و امامت وصی رسول خدا و انکار نبوت پیامبر و به همین منوال انکار یکتایی خدا و الحاد در دین خدا ، آلوده می گرداند .
7) نزول بلاها: در سوره شورا آمده است: هر مصيبتي به شما رسد در اثر دستاورد خود شماست و بسياري از (خطاهاي شما) را (خدا) مي بخشد. (سوره شورا ، آيه 3 ). همچنين اميرالمؤمنين علي (ع) مي فرمايد: گنهكار نبايد خود را از بلاهاي شبانه و حوادث ناگهاني ايمن بداند.
8) قطع روزي: بسياري از انسان ها به دنبال داشتن وضعيت اقتصادي خوب و رفاه مادي هستند. به همين علت تلاش زياد و وقت بسياري را صرف رسيدن به اين خواسته مي كنند، امّا متناسب با زحمتشان نتيجه نمي گيرند و هميشه ناراضي و خسته از اين همه تلاش بي ثمر هستند. يكي از علّت هاي مهم اين ناكامي ها گناهاني است كه انجام مي دهند، چون رعايت يا عدم رعايت تقواي الهي بر تقدير رزق و روزي تأثيرگذار است. امام صادق (ع) مي فرمايد: مردي گناهي انجام مي دهد و در نتيجه روزي از او دور مي شود .
البته بعضي مواقع گناهكاراني را مشاهده مي كنيم كه داراي ثروت فراواني هستند كه در واقع اينان دچار آزمايش ديگري از طرف پروردگار شده اند و با سرعت بيشتري در سراشيبي سقوط و نابودي قرار دارند .
9) كوتاه شدن عمر: در روايات آمده است كه يكي از دلايل كوتاه شدن عمر و مرگ انسان ها به سبب گناهاني است كه انجام مي دهند.
10) محروميت از ارتباط با خدا: علت دوري از خداوند، گناه است . امام علي (ع) مي فرمايد: از تبعيت شهوات بپرهيزيد كه شما را از ياد خداوند غافل مي كند (مستدرك الوسائل ، ج 1 ، ص 272 ).
همچنين امام حسين (ع) مي فرمايد : الهي آن كه تو را يافت، چه چيزي را از دست داد و آن كس كه تو را از دست داد، چه چيزي را پيدا كرد.
و امام صادق (ع) مي فرمايد: همانا آدمي گناه انجام مي دهد و به سبب آن از نماز شب محروم مي شود، همانا سرعت تأثيرگذاري عمل بد در صاحبش، بيش از تأثير چاقو در گوشت است(الكافي، ج2 ، ص272).
اينها بعضي آثار گناه در زندگي دنيوي انسان است كه به همين ها اكتفا مي كنيم، چون آوردن همه آثار گناهان در زندگي، كتابي قطور و مفصل خواهد بود .
اين نكته را هم بايد توجه داشت كه ممكن است شخص گناهكار دچار همه این عواقب نشود و اين آثار با توجه به نوع گناه و مشيت و خواست خداوند در انسان تأثير مي گذارد، و همان طور كه قبلاً بيان شد بزرگترين اثر گناه، عذاب و آتش جهنم و دوري از بهشت خداوند است .
ب) آثار گناه در خانواده :
خانواده به عنوان كوچكترين نهاد اجتماعي، نقش بسيار مهمي در حركت جامعه به سمت سلامت و سعادت دارد. به طور كلي در اين بخش مي توان از دو منظر آثار گناه در خانواده را مشاهده كرد:
يكي اثر گناه اعضاي خانواده در نهاد خانواده و ديگري اثر خانواده در گناهكاري افراد.
مهمترين مطلبي كه به وضوح مي توان بيان كرد اين است كه كسي كه به خداي خود و خالق خود تعهّدي نداشته باشد نمي تواند به اعضاي خانواده خود نيز متعهّد باشد و اصولاً فرد قابل اعتمادي نيست.
انساني كه خود گناهكار باشد، نسبت به گناهكاري ديگر اعضاي خانواده نيز بي تفاوت است و هيچ اقدامي براي جلوگيري از فساد خانواده انجام نمي دهد. در چنين خانواده اي همه افراد براي اينكه جلوي گناهكاري خودشان گرفته نشود، لزوماً بايد در مقابل گناه همسر، فرزندان و يا پدر و مادر خود سكوت كنند. در چنين وضعي كانون خانواده به محلي براي براي مخالفت با دستورات پروردگار تبديل مي گردد و بسيار سخت است كه كسي از چنين خانواده اي بتواند با ايمان و پاك به جامعه راه يابد .
بسياري از اختلافات بين زوجها هم از بي ايماني است، زيرا اگر دو نفر به يك قانون و مكتب قابل قبولي اعتقاد داشته باشند، در اختلاف نظرها و مشاجرات خود به آن قانون مراجعه و به آن عمل مي كنند.
اگر هر عضو يك خانواده، خود و ديگر اعضا را از گناه دور كند، تمام خانواده هاي یک جامعه، پاك و منزه گشته و در نتيجه جامعه به يك جامعه اسلامي و به دور از فساد و گناه تبديل مي گردد كه لياقت همياري و همكاري با امام عصر (عج) را خواهد داشت.
ج) آثار گناه در جامعه :
بزرگترين اشتباه اين است كه در اصلاح جامعه، نقش اصلاح فردي ناديده گرفته شود. يعني بخواهيم معضلات جامعه را بدون در نظر گرفتن خواستگاه نخست آن يعني افراد جامعه حل كنيم.
بدون شك وقتي اعضاي تشكيل دهنده جامعه، افرادي پاك و به دور از گناه باشند، آن جامعه هم به جامعه اي پاك و منزه تبديل مي شود و اگر اعضاي آن گناهكار يا فاسد باشند، جامعه هم فاسد خواهد شد .
وقتي در جامعه گناه زياد باشد و در چشم مردم معصيت كوچك شمرده شود، ديگر نمي توان از اين جامعه توقع رفتارهاي درست، مهرباني، انفاق، كار و تلاش و حركت به سمت مدينه فاضله داشت .
در سطح كلان جامعه نيز رونق اقتصادي مشروط به رعايت احكام اسلامي از جمله قوانين اقتصادي آن است. اگر در جامعه اسلامي، ربا زياد شود و امنيت سرمايه گذاري با دزدي ها از بين برود، اين جامعه هرگز رنگ اقتصاد سالم و بالنده را به خود نخواهد ديد و به تعبير قرآني بركت از معاش جامعه دور مي شود.
در بقيه حوزه ها هم وضع به همين منوال است، زيرا امور يك جامعه به دست افراد آن جامعه انجام مي شود كه اگر آنها فاسد باشند ديگر تكليف مشخص است.
گناه، جامعه را به مكاني تاريك و دلهره آور و خسته كننده تبديل مي كند . جامعه فاسد، خود يك معضل بزرگ بر سر راه انقلاب مهدي (عج) است زيرا به طور حتم افراد چنين جامعه اي دستورات امام زمان (عج) را مخالف منافع ظاهري و اعمال خود مي بينند و چاره اي جز مقاومت و مخالفت در مقابل حضرت ولي عصر (عج) ندارند.
اميد است كه همه ما شيعيان با اصلاح فردي خود، اولين قدم را براي اصلاح جامعه و آماده شدن براي ظهور برداشته و انشاالله با حركت به سمت ترك گناه، باري از دوش حضرت صاحب الزمان (عج) برداريم، نه اينكه خود با داشتن جامعه اي فاسد مانعي براي آن انقلاب بزرگ باشيم. هر چند كه وعده الهي حتماً محقق مي شود و موانع از سر راه برداشته خواهند شد و آن كساني كه ضرر خواهند كرد قطعاً مفسدان خواهند بود كه انشاالله ما از زيانكاران نباشيم .
در پايان لازم است كه همه ما اعمال و رفتارمان را نظاره كنيم و با احكام و دستورات دين بسنجيم و گناهان را در زندگي خودمان شناسايي كنيم و از انجام آنها دوري نماييم .
اللهم عجّل لوليّك الفرج .
سروش دلیری
نظر بدهید