نشانه های حتمی و غیرحتمی ظهور

گروه تحلیلی-مذهبی سارنا:

مقدمه

جهان در آستانه ظهور امام زمان(عج) بر طبق روایات فراوان از اهل بیت(ع)، دچار اتفاقات و حوادث بسیار زیادی خواهد شد. اتفاقاتی که اکثراً به دلیل به هم ریختگی دنیا و گسترش فساد و ناامنی در دنیا به وقوع می پیوندند.

 در آستانه ظهور، دنیا مملو از سختی و ظلم و فساد و جنگ و خون ریزی و بیماری خواهد بود به طوریکه تمام سبک های مختلف زندگی و حکمرانی محکوم به شکست خواهند بود و بشر از وضع فعلی خود چنان به تنگ می آید که راه نجات را تنها در ظهور یک منجی واقعی می داند تا با آمدنش اساس زندگی بشر متحول شود و دنیا از سقوط و انحطاط نجات پیدا کند.

آری، دنیا و زندگی بشر در آستانه ظهور به سخت ترین و سیاه ترین حالت ممکن در تمام طول تاریخ خواهد رسید.

در مورد علت این بهم ریختگی و سختی های قبل از ظهور یک نکته بسیار مهم وجود دارد و آن اینکه علت این همه مشکلات دنیا و سقوط زندگی بشر اندکی قبل از ظهور، این نیست که باید حتما این اتفاقات تاریک و سخت بیفتد تا امام زمان(عج) ظهور کند، بلکه در واقع این اتفاقات سخت و دشوار جهان به این علت در آستانه ظهور به اوج خود می رسد که مردم دنیا خود را از حجت خدا بسیار دور می کنند و زمام امور ظاهری جهان به دست حجت خدا نیست و دنیا با قوانین الهی اداره نمی شود. بدون شک این زندگی مادی و پیچیده و بدون هدایت از جانب حجت خدا به سرعت به سمت سیاهی و تباهی خواهد رفت.

شاید گفته شود در طول تاریخ و در بیشتر زمان ها مردم از حجت خدا دور بوده اند و هر وقت هم که حجت خدا در بین آنها بود یا او را کشته اند یا هیچ استفاده از او نکرده اند. در جواب باید گفت که وضع دنیا در گذشته هم چندان تعریفی نداشته است اما دنیای امروز به لحاظ پیچیدگی روابط و پیشرفت های بسیار زیاد علمی و به تبع آن قدرتمند شدن بسیار زیاد حکومت ها و بعضی انسان ها در دنیا و همچنین گسترش بسیار زیاد فساد که آن هم به دلیل شدت پیشرفت علم ارتباطات می باشد، بسیار متفاوت از دنیای قبل از این همه گستر ش روابط و علوم مختلف است.

سرعت سقوط چنین دنیایی در غیاب مدیریت الهی بسیار بیشتر از دنیای قبل از این پیشرفت ها است. لذا نبود حجت خدا در چنین دنیای پیچیده ای، باعث می شود زندگی مردم در سایه این همه پیشرفت های مادی به سرعت به سمت ظلم و فساد و تباهی مطلق برود. چیزی که امروزه به وضوح قابل مشاهده است و جای هیچ گونه شک و شبهه ای در سقوط دنیا و زندگی بشر امروز نیست.

پس علت اصلی سختی های قبل از ظهور نبودن امام زمان(عج) در رأس حکومت دنیاست نه اینکه این اتفاقات باید بیفتد تا امام زمام(عج) بیاید. در واقع تا امام زمان(عج) نیاید وضعیت دنیا هر روز بدتر از روز قبل خواهد شد و این این وضع درست نمی شود تا زمانی حضرت ولی عصر(عج) قیام کند و زمام امور دنیا را در دست بگیرد تا در سایه رهبری الهی آن حضرت دنیا به سمت کمال برود و زندگی انسان ها شکل انسانی و واقعی به خود بگیرد.

در مورد وضع جهان در آستانه ظهور روایات بسیار زیادی در منابع شیعه و سنی وجود دارد. در روایات اهل بیت(ع) یک سری نشانه ها و علائم حتمی در قبل از ظهور عنوان شده است که حتماً باید اتفاق بیفتد. همچنین یک سری نشانه و علائم غیر حتمی نیز در روایات وجود دارند که در واقع این نشانه های غیر حتمی، وضع عمومی دنیا در آستانه ظهور را نشان می دهند.

علائم و نشانه های حتمی ظهور علائمی منحصر به فرد هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت اما در طول تاریخ بارها اتفاقاتی افتاده است که مشابه برخی علائم غیر حتمی ظهور بوده اند و برخی از مردم آن زمان را به این اشتباه انداخته اند که شرایط برای ظهور آماده شده است ولی ظهور در آن زمان اتفاق نیفتاد.

بر همین اساس وقتی امروز از نشانه ها و علائم ظهور و نزدیکی ظهور صحبت می شود برخی با اشاره به اتفاقات گذشته می گویند که از کجا معلوم که این حوادث هم مثل قبل فقط حوادثی مشابه نباشند و از کجا معلوم این نشانه ها، علائم واقعی ظهور باشند؟

در جواب به این سخنان چند نکته مهم وجود دارد:

اولاً: این هشدار درست است و باید مراقب بود که دچار اشتباهات گذشته نشویم و یا برای ظهور وقت تعیین نکنیم تا مبادا با این قبیل اقدامات جایگاه و عظمت مهدویت زیر سؤال برود.

ثانیاً: بالاخره روایات مربوط به نشانه های ظهور روایاتی درست و متواتر هستند که اهل بیت(ع) بنا به دلایل مهمی آنها را بیان فرموده اند و برای سرگرمی و بازی و صرفاً یک پیشگویی ساده بیان نشده اند، بلکه علت بیان نشانه های ظهور از زبان اهل بیت(ع) این است که مردمان زمان غیبت که ما باشیم، این روایات را مطالعه کنند و عرصه را بشناسند و اتفاقات و تحولات دنیا را ارزیابی کنند و هر لحظه برای ظهور امام زمان(عج) آماده باشند. پس نمی توان به بهانه تشابه اتفاقات نسبت به این روایات بی تفاوت بود.

ثالثاً: تشابهات تاریخی همگی در مورد نشانه های غیر حتمی ظهور است و نشانه های حتمی ظهور منحصر به فرد هستند و مورد مشابهی ندارند.

رابعاً: اتفاقات و نشانه های ظهور احتیاج به بررسی و در کنار هم قرار گرفتن و تجزیه وتحلیل دقیق دارند نه اینکه به محض یک یا چند اتفاق آن را به عنوان نشانه ظهور تشخیص دهیم. واقعیت این است که در طول تاریخ بارها ظلم و ستم به اوج خود رسیده است اما بقیه نشانه ها اتفاق نیفتادند. اگر امروز احساس می شود که ظهور ان شاءالله نزدیک است به این علت است که نحوه قرار گرفتن اتفاقات و تحولات دنیا با گذشته فرق می کند و به ما نوید نزدیک بودن ظهور را می دهد. اما به هر حال باید در تشخیص نشانه های ظهور مراقب باشیم و از خدا بخواهیم که ظهور امام زمان(عج) در همین عصر و در زمان حیات ما باشد.

در ادامه می خواهیم به نشانه های حتمی و غیر حتمی ظهور به صورت خلاصه اشاره کنیم:

نشانه های حتمی ظهور

نشانه‌های حتمی‌ ظهور امام زمان(عج)  نشانه‌هایی هستند که قطعاً واقع خواهند شد و ارتباط زیادی با ظهور داشته و بسیار نزدیک ظهور هستند. طبق روایات، نشانه های حتمی ظهور پنج نشانه می باشند:

خروج سفیانی، قیام یمانی، صیحه آسمانی، قتل نفس زکیه و خسف بیداء .

1) خروج سفیانی: خروج سُفْیانی یکی از پنج رویداد حتمی در آستانۀ ظهور حضرت مهدی (عج) است و در منطقه شام رخ می‌دهد. بنابر روایتی از امام رضا(ع)، ظهور قائم، بدون خروج سفیانی رخ نخواهد داد. در روایاتی دیگر، سفیانی پس از ۹ ماه حکومت بر شام، به سمت مدینه لشکرکشی می‌کند و در جایی به نام بیداء، در زمین فرو می‌رود.

سفیانی، در روایات شیعه و اهل سنت، به عنوان اولین علامت حتمی ظهور امام مهدی، شمرده شده است. او از نسل بنی امیه و از فرزندان ابوسفیان و در ماه رجب سال ظهور امام مهدی(عج)، از منطقه وادی یابس در منطقه هشام (سوریه) خروج خواهد کرد و شش ماه می جنگد و نه ماه هم بر الکور الخمس در منطقه شام و سوریه، حکومت خواهد کرد. لشکر سفیانی به عنوان بزرگترین دشمنان امام مهدی(عج) با حمله به عراق و حجاز، به قتل و کشتار خواهند پرداخت و بعد از درگیری در بزرگترین جنگ آخرالزمان (جنگ قرقیسیا)، به عنوان طرف پیروز این جنگ، وارد عراق، خواهند شد. سفیانی به فتوحات برق آسا، ادامه خواهد داد تا اینکه در منطقه بیداء در بین مکه و مدینه، طبق پیشگویی پیامبر(ص)، لشکر اعزامی سفیانی به عربستان، در زمین فرو خواهد رفت و خسف، خواهد شد. سفیانی، بعد از عقب نشینی از منطقه شام، در نبرد قدس با امام مهدی(عج) (جنگ طبریه در فلسطین)، به قتل می رسد. سفیانی، در  این جنگ از پشتیبانی و حمایت همپیمانان رومی (غربی) و یهودی، برخوردار است، و به این ترتیب، دشمن اصلی مهدویت و امام عصر(عج)، از بین خواهد رفت و لشکریان امام مهدی(عج)، پیروزمندانه، وارد قدس خواهند شد و مسجد الاقصی و قبله اول مسلیمن، آزاد خواهد شد. و برای همیشه بساط جبهه شیطان و کفر، برچیده خواهد شد.

اندکی پس از مسلط شدن سفیانی بر شام، در منطقه قرقیسیا (منطقه مرزی کشورهای عراق، ترکیه و سوریه و نزدیک شهر دیرالزور)، گنج و ثروت قابل توجهی (که ممکن است جواهرات، معادن کانی ارزشمند یا نفت و امثال آن باشد) نمایان می‌شود. سپاهیان بی‌شماری از آسیای میانه و ترکیه (ترک‌ها)، اروپا (رومیان)، عراق، مصر و ...به این منطقه سرازیر می‌شوند. جنگ بزرگی در این منطقه رخ می‌دهد و سفیانی با کشتن حدود صد یا چهارصد هزار نفر فاتحانه رقبای خویش را از میدان بیرون می‌کند. جنگ به نحوی است که امکان دفن یا انتقال کشته‌ها وجود ندارد و از همین رو بدن کشتگان، خوراک درندگان می‌شوند. روایات تأکید می‌کنند در این جنگ شیعیان حداقل حضور و تلفات را خواهند داشت. این اولین پیروزی سفیانی در خارج از منطقه شام است که پشتوانه اقتصادی حکومت او را تأمین می‌کند.

سفیانی با به دست آوردن پیروزی در قرقیسیا بر رقبای شرقی و غربی خود و با استفاده از بی‌ثباتی سیاسی موجود در عراق حرکت خود را به مناطق مرکزی عراق شروع می‌کند.
او که در ماه ذی‌قعده با سپاهی صد و سی هزار نفری به بغداد می‌رسد در دهه سوم این ماه در عراق کشتارگاهی به راه می‌اندازد که بوی خون و تعفن همه جا را فرامی‌گیرد و تا مدت‌ها دجله رنگ خون به خود دارد. انگیزه سفیانی صرفاً کشتار شیعیان است و برای سر هر شیعه رقمی را به عنوان جایزه تعیین می‌کند، ولی با توجه به مشکلات اقتصادی موجود در عراق، مردم حتی به همسایه‌های خویش نیز رحم نمی‌کنند و آنها را به اتهام تشیع (که شاید صحت نداشته باشد) می‌کشند و سر آنان را برای گرفتن هدایای نقدی سفیانی به او تقدیم می‌کنند.
سفیانی مشابه ماجرای بغداد را در کوفه نیز به راه می‌اندازد با این تفاوت که علاوه بر مردم عادی، هفتاد عالم شیعی به دست او در این شهر به شهادت می‌رسند و هفتاد هزار دختر را اسیر می‌کنند.تعداد سپاه سفیانی به هنگام حمله به کوفه هفتاد هزار نفر بیان شده است. او آرام آرام بر تمام عراق مسلط می‌شود.

به دنبال پیروزی‌های عراق، سفیانی برای تسلط بر کلّ منطقه خاورمیانه تلاش می کند. دسته ای از لشکریان سفیانی به ایران حمله می کنند. اینان تا منطقه اصطخر (شیراز یا اهواز کنونی) پیش می‌آیند که در آنجا با سپاه خراسانی روبه رو شده و اولین شکست خود را تجربه می‌کند.

 دسته‌ای به شبه جزیره عربستان حمله ور می‌شوند.این دسته به راحتی تا مدینه پیش می‌آیند و در طول دو روز و سه شب به حریم نبوی نهایت گستاخی را روا می‌دارند و حرم، مسجد و منبر رسول خدا(ص) را ویران کرده و مسجد را آلوده و نجس می‌سازند و روی وهابیان را در جسارت به آثار اسلامی سفید و خاطرات واقعه طف را زنده می‌کنند.همزمان با اقدامات سپاه سفیانی، حکام مکه بی‌آنکه نگران اقدامات آنان باشند، فرستاده امام عصر(عج) را شهید می‌کنند. امام عصر(عج) و یاران ایشان در آستانه عاشورا به مکه می‌آیند و حاکمان مکه را سرنگون می‌سازند. اخبار ظهور و سلطه بر مکه به گوش همه مردم جهان و خصوصاً سفیانی و سپاهش می‌رسد. او دوازده هزار نفر از سپاهیانش را که در مدینه به جنایت و تاراج مشغولند روانه مکه می‌سازد.

این سپاهیان در بیابان «بیداء» میان مکه و مدینه با غضب الهی ملک مقرب خداوند جبرییل(ع) مواجه می‌شوند و همگی به جز دو یا سه نفر در زمین فرو می‌روند. این واقعه که از آن با عنوان «خسف بیداء» یاد می‌شود آخرین مورد از نشانه‌های حتمی ظهور و تنها مورد از آنهاست که پس از ظهور رخ می‌دهد. سفیانی جدی‌ترین و عجیب‌ترین شکست خود را در این ماجرا تجربه می‌کند. روایات از دو نفر باقی مانده با القاب «بشیر» و «نذیر» یاد کرده‌اند. جبرییل سر این دو را به پشت برمی‌گرداند. بشیر به خدمت امام عصر(عج) رسیده و گزارش ماجرا را برای ایشان نقل می‌کند و سپس به دست حضرت توبه کرده و به حالت عادی باز می‌گردد و در زمره یاران ایشان قرار می‌گیرد. نذیر نیز به سفیانی گزارش ماجرا را می‌دهد و بلافاصله هلاک می‌شود.

سپاهیان سفیانی از این پس عقب نشینی را تجربه می‌کنند تا حوالی دریاچه طبریه دو لشکر مهدوی و سفیانی با هم رو در رو می‌شوند. دریاچه طبریه در قسمت غربی وادی یابس قرار دارد. این منطقه که سرآغاز شورش سفیانی را به چشم خویش دیده بود نه ماه بعد از آن و سه ماه پس از ظهور امام عصر(عج) شاهد سرانجام او خواهد بود.

سفیانی با لشکر و مال‌های سواری خود خروج می‌کند و تعداد صد و هفتاد هزار نفر با او خواهند بود و در دریاچه طبریه فرود می‌آیند، آنگاه مهدی(ع) در حالی که جبرئیل(عج) پیشاپیش او حرکت می‌کند به سوی سفیانی حرکت می‌کند. آنان در شب راه می‌روند و روز پنهان می‌شوند و مردم هم از آن حضرت متابعت می‌کنند تا اینکه در دریاچه طبریه با سفیانی رو به رو می‌شوند و خدا به سفیانی غضب می‌کند. خلق خدا هم به جهت غضب خدا به او غضب می‌کنند. پرنده‏ها آنها را با پر و بال خود سنگباران می‌کنند و کوه‌ها با سنگ‏های خود و ملائکه با صداهای خود آنها را مورد حمله قرار می‏دهند. ساعتی طول نمی‌کشد که خدا همه اصحاب سفیانی را هلاک می‌نماید و غیر از سفیانی کسی از آنها باقی نمی‌ماند. آنگاه مهدی(ع) او را گرفته در زیر درختی که شاخه‏های آن به طرف دریاچه طبریه متمایل است می‌کشد و در پی آن، شهر دمشق را تصرف می‌کند.

2) قیام یمانی: در روایاتی از امامان معصوم ما، به وقوع نهضتی اسلامی در آخرالزّمان در یمن، قبل از ظهور امام عصر(عج) اشاره شده که هدف آن، یاری آن حضرت و زمینه سازی ظهور ایشان است. در خصوص بررسی سندی و اعتبار حدیثی این دسته از روایات، وقوع این قیام حتمی است و اهل بیت(عج) آن را از جمله پنج نشانه قطعی ظهور مهدی موعود(عج) بر شمرده اند. در برخی از روایت ها پرچم یمانی هدایت بخش ترین پرچم ها یاد شده است. آغاز قیام یمانی مقارن با شورش سفیانی در ماه رجب قبل از ظهور و محلّ آن صنعا، بیان شده است.

حضرت رضا(ع) در روایتی، حرکت یمانی را هم زمان با شورش سفیانی و خراسانی در یک سال، یک ماه و یک روز بیان می کنند.

سید خراسانی هم از ایران قیام می کند و هدف آن یاری دادن امام زمان(عج) می باشد. در روایات مربوطه به قیام یمانی، به هم پیمان شدن وی با خراسانی و یاری به او در برابر دشمنانش اشاراتی رفته است. مانند این روایات: «و خداوند عزّوجلّ برای او ـ یعنی امام مهدی(عج)ـ خراسان را می گشاید و اهل یمن از او اطاعت می کنند». امام رضا(ع) نیز در سخنی دیگر اشاره به هم پیمانی آن دو می کند، آنجا که درباره نشانه های نزدیک به فرج از آن حضرت پرسیدند و ایشان فرمود: «آیا به اجمال می خواهی یا اکثار»؟ آن مرد می گوید: بلکه اجمال بفرمایید، پس امام فرمودند: «هرگاه که پرچم قیس را در مصر و پرچم کندی [یعنی یمانی] را در خراسان درک کردی».

همچنین در بیان امیرالمؤمنین(ع) درباره خصوصیات مشترک یمانی و خراسانی در جنگ دمشق و آزادسازی آن از سیطره سفیانی چنین آمده است: «و [سفیانی] به روش ستمکاران نخستین عمل می کند و خداوند از آسمان بر عملش خشم می گیرد، آنگاه جوانی را از مشرق که به اهل بیت پیامبر(ص) فرامی خواند، علیه او برمی انگیزاند. اینان اصحاب پرچم های سیاه هستند. خداوند به ایشان عزت اعطا و پیروزی را برایشان نازل می فرماید، پس احدی با ایشان به نبرد نمی پردازد مگر اینکه او را شکست می دهند و سپاه قحطانی [یمنی] به حرکت درمی آید... و جوان یمنی در پی نابود کردن حمّاز جزیره [سفیانی] است تا آنکه در دمشق فرود می آیند و آن را [در مدّت زمانی] سریع تر از دریا فتح می کنند». و این حدیث در مقام توصیف رویارویی نظامی در مرزهای سوریه بین خراسانی و سفیانی است که پس از سپاه یمانی تحت فرماندهی او برای یاری رساندن به خراسانی وارد میدان نبرد می شوند.

3) صیحه آسمانی: صیحه آسمانی (به عربی الصَّيْحَةُ) به صدایی اشاه دارد که در نزدیکی ظهور امام مهدی(عج) از آسمان شنیده می‌شود.  بنا بر روایات، این ندا را جبرئیل ایجاد می‌کند و از علائم ظهور حضرت مهدی(عج) است.

از صیحه آسمانی در منابع روایی با واژه‌ ندای آسمانی نیز یاد شده است. همچنین در برخی از روایات، آیه «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّماءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِينَ؛ اگر ما اراده کنیم، از آسمان بر آنان آیه‌ای نازل می‌کنیم که گردن‌هایشان در برابر آن خاضع گرد» به صیحه آسمانی تأویل شده است.

در روایات، برای صیحه آسمانی ویژگی‌هایی ذکر شده است:

- همه انسان‌ها آن را به زبان خود می‌شنوند.

- ندا از آسمان شنیده می‌شود.

- از نزدیک و دور یکسان شنیده می‌شود.

- انسان‌های خواب را بیدار کرده و همه را به وحشت می‌اندازد.

- برای مؤمنان رحمت و برای کافران عذاب است.

- پس از ندا نام امام مهدی(عج) بر سر زبان‌ها می‌افتد.

در برخی از احادیث آمده است که شیطان در پایان همان روز که صیحه روی می‌دهد، با هدف ایجاد تردید در پیروی از امام مهدی(عج)، ندایی سر می‌دهد و ندا می‌دهد: «بدانید حق با عثمان بن عفان و پیروان اوست. او مظلوم کشته شد. پس به خونخواهی‌اش قیام کنید.» با این ندا گروهی دچار شک می‌شوند.

در تفاوت ندای آسمانی و ندای شیطانی هم گفته‌اند که ندای آسمانی از آسمان و از راه‌های غیرعادی و به شکل معجزه‌آسا رخ می‌دهد، برخلاف ندای شیطانی که با کمک ابزارهای مادی ایجاد می‌شود.

امام صادق(ع) در بیان چرایی این که مردم با دیدن آن همه عجایب از قائم(ع) با او می جنگند، می فرماید:

شیطان، آنان را وا نمی نهد، تا این که او نیز ندا دهد، همان گونه که روز عقبه [به هنگام بیعت مردم مدینه] در کنار پیامبر خدا(ص) ندا داد.

بر این اساس، در هنگام ظهور، دو فریاد از سوی دو قطب مخالف (الهی و شیطانی) به گوش می ر سد.

حضرت امام باقر(ع) درباره علّت ندای شیطان را بیان و به فریب نخوردن از شیطان می فرماید: تا مردم را به شک اندازد و آنان را بفریبد. در آن روز، عدّه فراوانی به شک می افتند و سرگردان می شوند و به آتش دوزخ، سقوط می کنند. پس چون ندای اول را در ماه رمضان شنیدید، شک نکنید که آن، ندای جبرئیل است و نشانه آن هم این است که نام قائم و نام پدرش را ندا می دهد، به گونه ای که دخترِ در کنج خانه هم آن را می شنود و پدر و برادرش را به بیرون رفتن [و همراهی با قائم ] تحریک و تشویق می کند و ندای دوم، از زمین به گوش می رسد و ندای ابلیسِ لعنت شده است و به نام فلان کس و این که مظلومانه کشته شده است، ندا می دهد و با این کار، قصد فتنه انگیزی دارد. پس ندای اوّل را اطاعت کنید و از ندای دوم بپرهیزید تا فریب نخورید.[۴]

امام صادق(ع) درباره مخاطبان این دو ندا می فرماید:

کسانی آن [ندای راست] را [از ندای دروغ] باز می شناسند که حدیث ما را روایت کرده اند و پیش از وقوعش [از آن باخبر بوده اند و] می گویند: آن، روی می دهد، و می دانند که حق با آنهاست و راستگویند.

و نیز می فرماید:

این هنگام (طنین انداز شدن ندای شیطانی) است که باطل اندیشان شک می کنند.

4) قتل نفس زکیه: از امور حتمی پیش از قیام قائم (عج)، کشته شدن نفْس زکیه است.

در حدیثی از امام باقر (علیه‌السّلام) چگونگی کشته شدن نفْس زکیه چنین شرح گردیده است:
قائم به یارانش می‌فرماید: «ای مردم! مکّیان، مرا نمی‌خواهند؛ امّا من کسی را به سوی ایشان می‌فرستم تا همچنان که شایسته مانند من است، بر آنان احتجاج کنم». آن‌گاه مردی از یارانش را فرا می‌خواند و به او می‌گوید: «به سوی مکّیان برو و بگو: ‌ای اهل مکّه! من فرستاده فلانی به سوی شما هستم و او به شما می‌گوید: ما خاندان رحمت، معدن رسالت و خلافت و فرزندان محمّد و از نسل پیامبران هستیم و پس از وفات پیامبرمان تا امروز به ما ستم شده و بر ما فشار آورده شده و چیرگی گشته و حقّمان ربوده شده است و اکنون از شما یاری می‌خواهیم. یاری‌مان دهید». هنگامی که این جوان، این سخن را می‌گوید، به سویش می‌آیند و او را میان رکن و مقام سر می‌بُرند و او همان نفْس زکیه است.

در حدیثی از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده است که «میان قیام قائم خاندان محمّد و کشته شدن نفْس زکیه، تنها پانزده شب فاصله است.»

در برخی روایات هم از قتل دو نفس زکیه یاد شده که یکی به همراه هفتاد تن در پشت کوفه روی می‌دهد و دیگری که جزو یکی از ۵ نشانه‌ی حتمی ظهور امام است، هنگام دعوت مردم دنیا به مهدی موعود بین رکن و مقام در مسجدالحرام کشته می‌شود. و امام زمان(عج) پس از کشته شدن او ظهور می‌کند.

5) خسف بیداء: خَسفِ بَیداء، یا خسف در بیداء، یکی از نشانه‌های حتمی ظهور است که به نابودی لشکر سفیانی در بیداء (مکانی بین مکه و مدینه) اشاره دارد. بنا بر روایات، این لشکر برای جنگ با امام مهدی(عج) عازم مکه می‌شود. بر پایه روایتی از امام محمد باقر(ع)، سفیانی گروهی را به مدینه روانه می‌کند و مهدی از آنجا به مکه می‌رود. خبر به فرمانده سپاه سفیانی می‌رسد و لشکری را به تعقیب وی می‌فرستد. هنگامی که سپاه سفیانی وارد سرزمین بیداء می‌شوند، ندایی از آسمان بلند می‌شود: «ای دشت، آن قوم را نابود ساز.» در این هنگام، زمین لشکر سفیانی را در خود فرو می‌برد و همگی به‌جز سه نفر، از بین می‌روند.

بنا بر برخی روایات، دو نفر از لشکر سفیانی پس از این حادثه زنده می‌مانند. یکی به سوی امام زمان(عج) رفته و در مکه خبر نابودی لشکریان سفیانی را به او می‌دهد و دیگری به سوی سفیانی می‌رود تا خبر ظهور امام مهدی(عج) و از بین رفتن لشکر را به او برساند.

نشانه های غیرحتمی ظهور

طبق روایات مختلف، علاوه بر نشانه های حتمی که برای ظهور امام زمان(عج) گفته شده است یک سری نشانه های غیرحتمی هم وجود دارند که در واقع هدف از بیان این نشانه ها بیشتر نشان دادن وضعیت عمومی دنیا  و مردم جهان در آستانه ظهور است. در اینجا به یک روایت جامع از امام صادق(ع) که شرایط دنیا را در آستانه ظهور امام زمان(عج) توصیف می کند بسنده می کنیم.

در روایتی امام صادق (ع) به یکی از یاران خود نشانه‌های ظهور را چنین برمی‌شمرد:
۱- هرگاه دیدی که حق بمیرد و طرفدارانش نابود شوند.
۲- و دیدی که: ظلم و ستم فراگیر شده است.
۳-  و دیدی که: قرآن فرسوده و بدعت‌هائی از روی هوا و هوس، در مفاهیم آن آمده است.
۴- و دیدی که: دین خدا (عملاً) توخالی شده، همانند ظرفی که آن را واژگون سازند.
۵-  و دیدی که: طرف‌داران و اهل باطل بر اهل حق پیشی گرفته‌اند.
۶- و دیدی که: کارهای بد آشکار شده و از آن نهی نمی‌شود و بدکاران بازخواست نمی‌شوند.
۷- و دیدی که: مردان به مردان و زنان به زنان اکتفا کنند.
۸- و دیدی که: افراد با ایمان سکوت کرده و سخنشان را نمی‌پذیرند.
۹- و دیدی که: شخص بدکار دروغ گوید: و کسی دروغ و نسبت ناروای او را رد نمی‌کند.
۱۰-  و دیدی که: بچه‌ها، به بزرگان احترام نمی‌گذارند.
۱۱-  و دیدی که: قطع پیوند خویشاوندی شود.
۱۲-  و دیدی که: ‌ بدکار را ستایش کنند و او شاد شود و سخن بدش به او برنگردد.
۱۳- و دیدی که: نوجوانان پسر، همان کنند که زنان می‌کنند.
۱۴-  و دیدی که: زنان با زنان ازدواج کنند.
۱۵- و دیدی که: انسان‌ها اموال خود را در غیر اطاعت خدا مصرف می‌کنند و کسی مانع نمی‌شود.
۱۶-  و دیدی که: افراد با دیدن کار و تلاش نامناسب مؤمنین، به خدا پناه می‌برند.
۱۷- و دیدی که: مدّاحی دروغین از اشخاص، زیاد شود.
۱۸-  و دیدی که: همسایه همسایه خود را اذیت می‌کند و از آن جلوگیری نمی‌شود.
۱۹- و دیدی که: کافر به خاطر سختی مؤمن، شاد است.
۲۰-  و دیدی که: شراب را آشکار می‌آشامند و برای نوشیدن آن کنار هم می‌نشینند و از خداوند متعال نمی‌ترسند.
۲۱-  و دیدی که: کسی که امر به معروف می‌کند خوار و ذلیل است.
۲۲- و دیدی که: آدم بدکار در آنچه آن را خداوند دوست ندارد، نیرومند و مورد ستایش است.
۲۳- و دیدی که: اهل قرآن و دوستان آنها خوارند.
۲۴- و دیدی که: راه نیک بسته و راه بد باز است.
۲۵- و دیدی که: خانه کعبه تعطیل شده و به تعطیلی آن دستور داده می‌شود.
۲۶-  و دیدی که: انسان به زبان می‌گوید ولی عمل نمی‌کند.
۲۷-  و دیدی که: مؤمن، خوار و ذلیل شمرده می‌شود.
۲۸- و دیدی که: بدعت و زنا آشکار شود.
۲۹-  و دیدی که: مردم به شهادت و گواهی ناحق اعتماد کنند.
۳۰-  و دیدی که: حلال، حرام شود و حرام، حلال گردد.
۳۱-  و دیدی که: دین براساس میل اشخاص معنی شود و کتاب خدا و احکام آن تعطیل گردد.
۳۲-  و دیدی که: جرات بر گناه آشکار شود و دیگر کسی برای انجام آن منتظر تاریکی شب نگردد.
۳۳-  و دیدی که: مؤمن نتواند نهی از منکر کند مگر در قلبش.
۳۴- و دیدی که: ثروت بسیار زیاد در راه خشم خدا خرج گردد.
۳۵- و دیدی که: سردمداران به کافران نزدیک شوند و از نیکوکاران دور شوند.
۳۶-  و دیدی که: والیان در قضاوت رشوه بگیرند.
۳۷-  و دیدی که: پست‌های مهمّ والیان براساس مزایده است نه بر اساس شایستگی.
۳۸-  و دیدی که: مردم را از روی تهمت و یا سوءظن بشکند.
۳۹-  و دیدی که: مرد به خاطر همبستری با همسران خود مورد سرزنش قرار گیرد.
۴۰-  و دیدی که: زن بر شوهر خود مسلط شود و کارهایی که مورد خشنودی شوهر نیست انجام می‌دهد و به شوهرش خرجی می‌دهد.
۴۱- و دیدی که: سوگندهای دروغ به خدا بسیار گردد.
۴۲- و دیدی که: مشروبات الکلی بطور آشکار بدون مانع خرید و فروش می‌شود.
۴۳-  و دیدی که: آشکار قماربازی شود.
۴۴- و دیدی که: مردم محترم توسط کسی که مردم از سلطنتش ترس دارند، خوار شوند.
۴۵- و دیدی که: نزدیک‌ترین مردم به فرمانداران، آنانی هستند که به ناسزاگویی به ما خانواده عصمت (علیهم‌السّلام) ستایش شوند.
۴۶-  و دیدی که: هرکس ما را دوست دارد او را دروغ‌گو خوانده و گواهی‌اش را قبول نمی‌کنند.
۴۷-  و دیدی که: در گفتن سخن باطل و دروغ بر همدیگر رقابت کنند.
۴۸- و دیدی که: شنیدن سخن حق بر مردم سنگین است ولی شنیدن باطل برایشان آسان است.
۴۹ - و دیدی که: همسایه از ترس زبان به همسایه احترام می‌کند.
۵۰-  و دیدی که: حدود الهی تعطیل شود و طبق هوا و هوس عمل شود.
۵۱-  و دیدی که: مسجدها طلاکاری (زینت داده) شود.
۵۲-  و دیدی که: راستگوترین مردم نزد آنها مفتریان دروغگو است.
۵۳- و دیدی که: بدکاری آشکار شده و برای سخن‌چینی کوشش می‌شود.
۵۴-  و دیدی که: ستم و تجاوز شایع شده است.
۵۵-  و دیدی که: غیبت، سخن خوش آنها شود و بعضی بعض دیگر را به آن بشارت کنند.
۵۶- و دیدی که: صبح و جهاد برای خدا نیست.
۵۷- و دیدی که: سلطان به خاطر کافر، شخص مؤمن را خوار کند.
۵۸- و دیدی که: خرابی بیشتر از آبادی است.
۵۹- و دیدی که: معاش انسان از کم‌فروشی به دست می‌آید.
۶۰- و دیدی که: خون‌ریزی آسان گردد.
۶۱-  و دیدی که: مرد به خاطر دنیایش ریاست می‌کند.
۶۲-  و دیدی که: نماز را سبک شمارند.
۶۳-  و دیدی که: انسان ثروت زیادی جمع کرده، ولی از آغاز آن تا آخر، زکاتش را نداده است.
۶۴-  و دیدی که: قبر مرده‌ها را بشکافند و آنها را اذیت کنند.
۶۵- و دیدی که: هرج و مرج بسیار است.
۶۶-  و دیدی که: مرد روز خود را با مستی به شب می‌رساند، و شب خود را نیز به همین منوال به صبح برساند و هیچ اهمیّتی به برنامه مردم ندهد.
۶۷-  و دیدی که با حیوانات آمیزش می‌شود.
۶۸- و دیدی که مردم به مسجد (محل نماز) می‌روند وقتی برمی‌گردند لباس در بدن ندارد، (لباس را دزدیده‌اند).
۶۹- و دیدی که: حیوانات همدیگر را بدرند.
۷۰-  و دیدی که: دل‌های مردم سخت و دیدگان‌شان خشک و یاد خدا برایشان گران است.
۷۱-  و دیدی که: بر سر کسب‌های حرام آشکارا رقابت کنند.
۷۲-  و دیدی که: نمازخوان برای خودنمایی نماز می‌خواند.
۷۳-  و دیدی که: فقیه برای دین خدا فقه نمی‌آموزد و طالب حرام ستایش و احترام می‌گردد.
۷۴- و دیدی که: مردم در اطراف قدرتمندانند.
۷۵-  و دیدی که: طالب حلال، مذمت و سرزنش می‌شود و طالب حرام، ستایش و احترام می‌گردد.
۷۶-  و دیدی که: در مکه و مدینه کارهایی می‌کنند که خدا دوست ندارد و کسی از آن جلوگیری نمی‌کند و هیچ‌کس بین آنها و کارهای بدشان مانع نمی‌شود.
۷۷-  و دیدی که: آلات موسیقی و لهو در مدینه و مکه آشکار گردد.
۷۸-  و دیدی که: مرد سخن حق گوید و امر به معروف و نهی از منکر کند، ولی دیگران او را از این کار برحذر می‌دارند.
۷۹- و دیدی که: مردم به همدیگر نگاه می‌کنند، و از مردم بدکار پیروی نمایند.
۸۰-  و دیدی که: راه نیک خالی و راه رونده ندارد.
۸۱-  و دیدی که: مرده را مسخره کنند و کسی برای او‌ اندهگین نشود.
۸۲- و دیدی که: سال به سال بدعت و بدی‌ها بیشتر شود.
۸۳- و دیدی که: مردم و جمیعت‌ها جز از سرمایه‌داران پیروی نکنند.
۸۴- و دیدی که: به فقیر چیزی را دهند که برایش بخندند، ولی در راه غیر خدا ترحّم است.
۸۵-  و دیدی که: علائم آسمانی آشکار شود و کسی از آن نگران نشود.
۸۶-  و دیدی که: مردم مانند حیوانات در انظار یکدیگر عمل جنسی به جای می‌آورند و کسی از ترس مردم از آنها جلوگیری نمی‌کند.
۸۷-  و دیدی که: انسان در راه غیر خدا بسیار خرج کند، ولی در راه خدا از‌ اندک هم مضایقه دارد.
۸۸-  و دیدی که: حقوق پدر و مادر رواج دارد و فرزندان هیچ احترام برای آنها قایل نیستند بلکه نزد فرزند از همه بدترند.
۸۹- و دیدی که: زنها بر مسند حکومت بنشینند و هیچ کاری جز خواسته آنها پیش نرود.
۹۰-  و دیدی که: پسر به پدر نسبت دروغ بدهد، و پدر و مادرش را نفرین کند و از مرگشان شاد گردد.
۹۱-  و دیدی که: اگر روزی بر مردی بگذرد، ولی او در آن گناه بزرگی مانند بدکاری، کم‌فروشی و زشتی انجام نداده ناراحت است.
۹۲-  و دیدی که: قدرتمندان غذای عموم مردم را احتکار کنند.
۹۳-  و دیدی که: اموال حق خویشان پیامبر(ص) ( خمس) در راه باطل تقسیم گردد و با آن قماربازی و شراب‌خواری شود.
۹۴-  و دیدی که: به وسیله شراب بیمار را مداوا و برای بهبودی آن تجویز کنند.
۹۵-  و دیدی که: در امر به معروف و نهی از منکر و ترک دین بی‌تفاوت و یکسانند.
۹۶-  و دیدی که: سر و صدای منافقان برپا، امّا صدای حق‌طلبان خاموش است.
۹۷-  و دیدی که: برای اذان نماز مزد می‌گیرند.
۹۸-  و دیدی که: مسجدها پر است از کسانی که از خدا نترسند و غیبت هم نمایند.
۹۹-  و دیدی که: خورندگان اموال یتیمان ستوده شوند.
۱۰۰-  و دیدی که: ‌ قاضیان برخلاف دستور خداوند قضاوت کنند.
۱۰۱-  و دیدی که: استان‌داران از روی طمع، خائنان را امین خود قرار دهند.
۱۰۲-  و دیدی که: فرمان‌روایان، میراث مستضعفان را در اختیار بدکاران از خدا بی‌خبر قرار دهند.
۱۰۳- و دیدی که: بر روی منبرها از پرهیزکاری سخن می‌گویند، ولی گویندگان آن پرهیزکار نیستند.
۱۰۴-  و دیدی که: صدقه را با وساطت دیگران، بدون رضای خداوند و به خاطر درخواست مردم بدهند.
۱۰۵-  و دیدی که: وقت (اول) نمازها را سبک بشمارند.
۱۰۶-  و دیدی که: هم و هدف مردم شکم و شهوت‌شان است.
۱۰۷-  و دیدی که: دنیا به آنها روی کرده است.
۱۰۸-  و دیدی که: نشانه‌های برجسته حق ویران شده است؛ در این وقت خود را حفظ کن و از خداوند بخواه که از خطرات گناه نجاتت بدهد.

البته در مورد این روایت طولانی از امام صادق(ع) این نکته وجود دارد که این نشانه ها ممکن است همگی در یک جامعه اتفاق نیفتند و در هر کشور و منطقه ای بخشی از این علائم بیشتر اتفاق بیفتند. اما در کل شرایط عمومی دنیا در آستانه ظهور این گونه است که در روایت امام صادق(ع) آمده است.

در پایان

نشانه های ظهور چه حتمی و چه غیرحتمی، خبر از اتفاقات و فتنه های بسیار سخت و خطرناکی می دهند. خطرناک از این جهت که هر کدام از این اتفاقات، آزمایشی برای تک تک مردمان عصر ظهور است. بدون شک ظهور اتفاق خواهد افتاد و پیروزی نهایی از آن حضرت حجت(عج) و یارانش می باشد. اما فتنه ها و سختی های قبل از ظهور بسیاری ار مؤمنین و شیعیان  امام زمان(عج) را دچار انحراف و گمراهی می کنند و باعث  غربال شدن همه مردم در آستانه ظهور خواهند شد. این غربال به گونه ای است که تا ظهور، تکلیف هر نفر نسبت به راه حق مشخص می شود و تنها دو مسیر برای انسانها وجود خواهد داشت. یا در کنار امام زمان(عج) و یا در مقابل امام زمان(عج).

و چه بد عاقبتی است برای کسی که عمری در آرزوی درک ظهور امام زمانش باشد ولی در روز موعود در جبهه مقابل آن حضرت قرار بگیرد.

از خدا می خواهیم ما را در راه امام زمان(عج) ثابت قدم نگه دارد و به ما آنقدر بصیرت و آگاهی بدهد تا بتوانیم از فتنه های سخت آخرالزمان به سلامت عبور کنیم و در نهایت افتخار سربازی امام زمان(عج) را بدست آوریم.

اللهمّ عجّل لوليّك الفرج

سروش دلیری